Het Australische beleid rondom het doden van mensetende haaien zou zijn gebaseerd op de gruwelijkheden uit de filmklassieker Jaws in plaats van op gedegen onderzoek.

De bloederige toestanden uit Jaws verschijnen direct op ieders netvlies zodra er weer ergens een nietsvermoedende badgast is aangevallen. Op zich heel logisch, want de film uit 1975 is tenslotte een perfecte mix van spanning en muziek (het bekende tudu… tudu… tudu). Maar is het wel terecht om op basis van de film van Spielberg de jacht op deze vis te openen? Onderzoeker Christopher Neff van de Universiteit van Sydney betwijfelt het. Hij ziet een duidelijk verband tussen de vooroordelen over haaien en de manier waarop de Australische regering het probleem aanpakt.

Net als in de film

Drie vooroordelen zouden bij de Australische politici hardnekkig ingebakken zijn. Ten eerste geloven ze dat er haaien zijn die heel bewust op mensen jagen. Ten tweede wordt gedacht dat de meeste aanvallen van haaien dodelijk zijn. En tot slot zou het doden van de haai het enige middel zijn om de aanvallen te stoppen. Precies zoals beschreven in het script van Jaws.

Realistisch vinden veel biologen dit niet. “Als haaien het echt op mensen zouden hebben gemunt, zouden er ontelbaar meer aanvallen zijn geweest”, aldus een bioloog van CSIRO, het nationaal agentschap voor wetenschap in Australië. Maar die boodschap komt niet aan. De paniek, die in Jaws zo goed in scene is gezet, lijkt in het dagelijkse leven van de beleidsmakers net zo realistisch.

Hapklare verklaringen

Het Jaws-effect, zoals Neff dit noemt, is mede ontstaan uit de onzekerheid die er heerst rondom aanvallen van haaien. Het blijkt namelijk moeilijk om het gedrag van haaien te verklaren. Om de bevolking gerust te stellen, wordt er door de regering dus gebruik gemaakt van de behapbare verklaring en zichtbare maatregelen. En dat is, net als in de film, het opsporen en doden van de vermeende killer.

Bronnen: Australian Journal of Political Science, AlphaGalileo