Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Wetenschappers kunnen op basis van eiwitten in oogvocht je leeftijd voorspellen. Daarmee kunnen ook vroeg ziektediagnoses worden gesteld.
De ogen worden weleens de spiegels van de ziel genoemd. Ze verraden inderdaad weleens hoe je je voelt, maar wist je dat je er ook je leeftijd uit kan halen? Tenminste, als je een monster van het oogvocht neemt. Dat ontdekten onderzoekers van Stanford University (VS). Ze publiceerden erover in het tijdschrift Cell.
Lees ook:
- Nieuwe techniek stelt heel precies de leeftijd van botten vast
- Waarom niezen we met onze ogen dicht?
- Is het rode-ogeneffect bij kinderen groter?
Monsters van oogvocht
Een monster nemen van de ogen van levende mensen is niet gemakkelijk. De ogen hebben, net als de hersenen, namelijk een niet al te groot regeneratief vermogen. Een alternatieve methode is dan een biopsie nemen van het vocht waarin de cellen drijven, in het geval van de ogen het oogvocht.
In dit soort vloeibare biopsies kunnen vervolgens eiwitten worden gemeten. Maar tot nu toe bleek dat beperkt tot enkele tientallen en bovendien konden wetenschappers nooit goed achterhalen van welke celtypen de eiwitten nu precies afkomstig waren. En dat is wel van belang als je ziektes wilt vaststellen.
Moleculaire leeftijd
De onderzoekers, onder leiding van Vinit Mahajan, namen in totaal 120 monsters oogvocht af tijdens toch al geplande oogoperaties van patiënten. Voor de analyse ontwikkelden ze een geheel nieuwe methode. Door niet alleen de eiwitten te meten maar ook de RNA-moleculen die de instructies vormen voor het bouwen ervan, konden ze precies achterhalen welk celtype welke eiwitten had geproduceerd.
Het team kon op deze manier 5953 eiwitten in kaart brengen. Dat is tien keer meer dan vorige studies voor elkaar kregen. En dat is niet alles. Want door op de gegevens van 26 eiwitten ook een AI-model los te laten, konden Mahajan en collega’s zelfs een redelijk accurate moleculaire leeftijd hangen aan de monsters. Tenminste als het een gezond persoon betrof.
Parkinson remmen
Want wat bleek? Bepaalde ziektes bleken geassocieerd te zijn met een hogere moleculaire leeftijd. Dat gold bijvoorbeeld voor diabetische retinopathie, de naam voor de schade die suikerziekte veroorzaakt aan het netvlies. De onderzoekers constateerden dat naarmate de ziekte verder vorderde, de veroudering in het oogvocht toenam. In een vergevorderd stadium nam de moleculaire leeftijd van de ogen met zelfs 30 jaar toe.
Een verrassende ontdekking in het oogvocht bleek de vondst van diverse eiwitten die betrokken zijn bij de ziekte van Parkinson, een degeneratieve hersenaandoening. Meestal worden deze eiwitten alleen na de dood bij een autopsie aangetroffen; er bestaat nog geen goede methode om ze in levende patiënten aan te tonen.
De nieuwe techniek kan als screeningsmethode worden ingezet om de diagnose van deze verschrikkelijke ziekte te stellen. Zelfs nog voor er duidelijke klachten optreden. Op deze manier kan de remming van de aftakeling van patiënten door middel van medicijnen op tijd worden ingezet (genezing is niet helaas nog niet mogelijk).
Ook hersenvocht
Maar er is meer. Want Mahajan en zijn team denken dat lichamelijke veroudering orgaan- of zelfs celspecifiek is. Dat zou volgens hen de weg vrijmaken om nu geneesmiddelen op maat (gepersonaliseerde medicatie) te gaan aanbieden. Deze medicijnen pakken dan precies het orgaan of de cellen aan die bij jou harder dan normaal verouderen.
Voor nu willen de onderzoekers nog meer monsters van patiënten gaan analyseren met de nieuwe methode. Ook willen ze vloeibare biopten gaan nemen van andere moeilijk bereikbare plaatsen, zoals hersenvocht en gewrichtsvloeistof.
Bronnen: Cell, Cell Press News via EurekAlert!
Beeld: iStock/Getty Images