Bij allerlei ziektes blijken de bacteriën in onze darmen een rol te spelen. Zelfs bij hersenaandoeningen. In de onderzoeksgroep van de Vlaamse hoogleraar Jeroen Raes wordt er baanbrekend onderzoek naar gedaan. Slikken we binnenkort een bacteriepil tegen depressie?
Hoe oefenen bacteriën invloed op het brein uit?
Hier zijn verschillende mechanismen voor geopperd, die waarschijnlijk allemaal een rol spelen. Er loopt een zenuw rechtstreeks van de darmen naar de hersenen, de nervus vagus. Bacteriën in de darmen kunnen via die zenuw signalen naar de hersenen sturen, en vice versa. Maar dat is niet de enige manier. Ze kunnen ook bij de afbraak van voeding allerlei kleine moleculen produceren die via het bloed de hersenen bereiken of op een indirecte manier het brein beïnvloeden. Zo kunnen bacteriën onder meer tryptamine aanmaken, wat de afgifte van onder meer serotonine – een stof die invloed heeft op je stemming – in de hersenen lijkt te stimuleren. Tot slot lijken bacteriën ontstekingsopwekkende of ontstekingsremmende stoffen te kunnen afgeven die door de darmwand worden opgenomen of er juist tussendoor glippen en zo – direct of indirect – via het immuunsysteem elders in het lichaam ontstekingen opwekken of dempen. Bij depressie is er vaak sprake van milde ontstekingsprocessen in de hersenen.
Wat is er vernieuwend aan jullie laatste studie?
Er zijn al wel wat studies gedaan naar de link tussen darmflora en depressie, maar die waren in tegenspraak met elkaar en niet erg grondig uitgevoerd. Wij hebben op zeer grote schaal gekeken, in een grote populatie dus. We herhaalden bovendien onze analyses met andere Belgische poepmonsters en met poepmonsters uit een Groningse studie – en daar kwam hetzelfde uit. Op basis daarvan hebben we een aantal kandidaatbacteriën geïdentificeerd die meer voorkomen bij mensen die hun leven een hoger cijfer geven, bacteriën die mogelijk depressie kunnen voorkomen.
Jeroen Raes. © Eric de Mildt
Hebben jullie ook onderzocht hoe die bacteriën de depressieve klachten kunnen voorkomen?
Ja. We hebben het genetisch materiaal van de bacteriën in mensen met en zonder depressieve klachten vergeleken. Daarbij ontdekten we dat de betreffende bacteriën chronische, milde ontstekingen kunnen dempen die een rol spelen bij depressie. Ook kunnen ze stoffen aanmaken die invloed uitoefenen op de hersenen, zogeheten neuroactieve stoffen. En dat sluit aan bij de verschillende ideeën over de manier waarop bacteriën invloed uitoefenen op ons brein.
Dit is een fragment uit het interview te vinden in KIJK 5/2019. Deze editie ligt in de winkel vanaf 18 april tot en met 15 mei.
Meer informatie:
- TEDx Talks: The gut flora: You and your 100 trillion friends: Jeroen Raes at TEDxBrussels
- NRC: Depressie in je buik
- NEMO Kennislink: De invloed van het microbioom op ons brein
- New Scientist: Bij depressieve mensen ontbreken vaak twee soorten darmbacteriën
Tekst: Jop de Vrieze
Openingsbeeld: SCIMAT SCIMAT/GETTY IMAGES
Nu in de winkel: KIJK Hoogvliegers! Een special boordevol spannende verhalen uit de luchtvaart. Bestel hem hier voor maar €6,99.