Tandpijn is geen pretje. We zeggen immers niet voor niets dat we iets ‘missen als kiespijn’, als we er maar al te graag vanaf willen.

Hoewel er mensen zijn die zonder blikken of blozen hun tanden in softijsjes zetten, krijgen de meesten van de gedachte alleen al zere tanden. Onze pearly whites zijn immers bijzonder gevoelig voor kou, helemaal als er tandbederf in het spel is. Een team onderzoekers meent uitgedokterd te hebben hoe een hap ijs tot de onprettige pijnscheuten kan leiden. De ‘boosdoeners’, zo schrijven ze in vakblad Science Advances, zijn in celmembranen genestelde, koudegevoelige eiwitten.

Lees ook:

• Waarom kan ik niet met koude voeten slapen?
• ‘Kou lijden is besmettelijk’

Kougevoelig

Zo’n vijftien jaar geleden ontdekten wetenschappers dat een eiwit genaamd TRPC5 bijzonder gevoelig was voor koud. Maar waar in het lichaam die gevoeligheid precies een rol speelde, was onduidelijk. Het was niet de huid, ontdekte hetzelfde team in 2011. Toen bleek dat muizen zonder TRPC5 nog steeds de kou op hun huid voelen. Wellicht, zo stelden de onderzoekers achter de nieuwe studie, speelde dit eiwit wel een rol bij de kougevoeligheid van onze tanden.

Ionenstroom

TRPC5 is een ionenkanaal; een eiwit dat als een soort moleculaire kasteelpoort in een celmembraan alleen onder specifieke omstandigheden opent – en sluit. Wanneer het kanaal (de poort) opent, kunnen ionen (geladen deeltjes) van de ene naar de andere kant van het membraan in kwestie stromen.

De onderzoekers ontdekten dat TRPC5 inderdaad in de membranen van onze tandcellen, de zogenaamde odontoblasten, genesteld zitten. Bovendien zagen ze dat het eiwit vaker voorkomt in tanden met gaatjes.

Als kiespijn

Om te achterhalen of dit ionenkanaal daadwerkelijk verantwoordelijk is voor de kougevoeligheid – en de pijn die kan volgen als je die te koude hap ijs neemt – kregen de muizen een ijzige vloeistof toegediend. Normaliter zorgde zo’n ijzig moment voor een piek in activiteit van de omliggende zenuwcellen. Bij muizen zonder TRPC5 was er veel minder activiteit te zien.

Ook toen de onderzoekers de werking van het ionenkanaal onderdrukten – als een blokkade die de poort dichthoudt – nam de activiteit van de zenuwcellen af. Daarmee verklaart het onderzoek ook de werking van kruidnagelolie: een oud ‘huis-tuin-en-keukenmiddel’ tegen tandpijn. Deze olie blokkeert de werking van TRPC5 een beetje.

Bronnen: Science Advances, EurekAlert!

Beeld: Bernal et al., 2021/Science Advances

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!