De landbouw werd op meerdere plekken in het Midden-Oosten min of meer tegelijk uitgevonden, zo claimt nieuw archeologisch onderzoek.
Zo’n 12.000 jaar geleden vond in het Midden-Oosten misschien wel de belangrijkste stap in de geschiedenis van de mensheid plaats. Toen ging men namelijk, in het gebied dat bekend staat als de Vruchtbare Halvemaan of de Vruchtbare Sikkel, over van jagen en verzamelen naar het verbouwen van gewassen en het houden van dieren.
Maar werd deze nieuwe manier van voedsel produceren op één plek uitgevonden en verspreidde die zich daarna over de rest van het gebied en vervolgens over de rest van de wereld? Nee, zo wijst nieuw onderzoek uit. Waarschijnlijk ontdekte men de landbouw op meerdere plekken.
Overgewaaid?
In eerdere studies naar de uitvinding van de landbouw kwam het oostelijke deel van de Vruchtbare Halvemaan er bekaaid van af. De landbouw, zo betoogden wetenschappers, zou in het westelijke deel van het gebied zijn uitgevonden en vervolgens simpelweg zijn ‘overgewaaid’ naar het oosten.
Die conclusie was echter niet gebaseerd op gedegen onderzoek, maar eerder op een gebrek daaraan. Het oostelijke deel van de Vruchtbare Halvemaan ligt namelijk in het huidige Iran, en om politieke redenen was het de laatste decennia lastig om daar veldwerk te doen. Gevolg: bitter weinig data.
In de lucht
De afgelopen paar jaar hebben Simone Riehl en collega’s van de Duitse Universiteit van Tübingen echter samen met Iraanse archeologen wél het betreffende gebied nauwgezet kunnen onderzoeken. Nu presenteren ze in Science hun conclusie. En die luidt: uit allerlei planten- en dierenresten blijkt dat men in het oosten in dezelfde tijd al gewassen verbouwde en verwerkte als in het westen.
Opgravingen in het huidige Iran brachten aan het licht dat de landbouw waarschijnlijk op meerdere plekken is uitgevonden. (Foto: TISARP/University of Tübingen)
Het idee van landbouw bedrijven hing dus in het Midden-Oosten van 12.000 jaar geleden schijnbaar zodanig in de lucht dat er niet één eureka-moment was dat de hele verdere geschiedenis zou veranderen. In plaats daarvan begon de bevolking op meerdere plekken met landbouw – waarbij het overigens wel goed mogelijk is dat er onderling ideeën en planten werden uitgewisseld, stellen de onderzoekers.
Bronnen: Science, AAAS via EurekAlert!
Beeld: Vasile Bulgac