Niet alleen de vraag hoe leven is ontstaan, maar ook waar leven is ontstaan wordt flink bediscussieerd. Wetenschappers gooien nu bijna letterlijk met modder.

Over de aloude vraag ‘hoe is leven ontstaan’ zijn bibliotheken vol geschreven, en ook KIJK wijdde er pas nog een coverartikel van tien pagina’s aan. De voortgang in dit wetenschappelijke veld gaat met kleine stapjes en consensus is ver te zoeken. Zo ook waar het de ideale locatie voor het ontstaan van leven betreft. Wat blijkt: ondiepe vulkanische poeltjes zouden gastvrijer zijn dan de zeebodem.

Het ideale oersoepbord

De ene wetenschapper meent dat onderzeese vulkanische bronnen, ook wel hydrothermische bronnen genoemd, voor het perfecte (oer)soepbord zorgden. Diep onder de oppervlakte zou het eerste leven beschermd zijn tegen schadelijk ultraviolet licht. De ander denkt dat het juist ondiepe modderpoeltjes waren waarin de eerste moleculen samenklonterden tot een primitieve vorm van leven.

Met name de eerste theorie is populair, maar nu zegt de Armeense wetenschapper Armen Mulkidjanian dat hij de perfecte locatie heeft gevonden ter ondersteuning van de tweede theorie: vulkanische poelen in het zuiden van Kamchatka. Hier zijn de omstandigheden voor het ontstaan van leven ideaal, meent hij, en de vroege aarde kende veel van dergelijke vulkanische meertjes.

Kalium versus natrium

De wetenschapper van de Universiteit van Osnabrück is met een reden op zoek naar een alternatief voor de breed geaccepteerde zeebodemtheorie. Hij heeft namelijk een fundamenteel probleem met deze theorie, en dat heeft te maken met zout. Alle tot nu toe bekende cellen bevatten meer van het element kalium dan van het element natrium, terwijl die verhouding in het zoute oceaanwater eerder omgekeerd is. Hoe kan het dan, zo redeneert Mulkidjanian, dat juist daar leven is ontstaan? Juist in zijn zoutarme poeltjes moet ‘het’ zijn gebeurd. Bovendien zou het eerder genoemde schadelijke UV-licht voor een soort natuurlijke selectie zorgen.

Laat duidelijk zijn dat de visie van Mulkidjanian controversieel is. Er zijn wetenschappers die geloven dat de eerste cellen prima in staat waren om om te gaan met een zoutrijke omgeving. Anderen voegen daaraan toe dat het ontstaan van leven aan de oppervlakte niet waarschijnlijk was, aangezien de aarde in die tijd een heus bombardement van meteorieten over zich heen kreeg – niet echt ideaal voor fragiele celletjes. Die laatste theorie is overigens ook in twijfel getrokken. De waarheid is dat we nog niet weten hoe het leven is ontstaan, maar het onderzoek van Mulkidjanian laat wel zien dat de wetenschap zich niet moet blindstaren op de zeebodem.

Bronnen: Proceedings of the National Academy of Sciences, Nature, New Scientist

Beeld: Valerio Veo/CC BY 2.0