Elke zondag op de KIJK-site: een legendarische gebeurtenis of een opmerkelijk vliegtuig uit de luchtvaartgeschiedenis. Deze keer: hoe drie broers drie keer de Berlijnse Muur trotseerden.

Als je nu door Berlijn loopt, is het moeilijk voor te stellen dat de oostelijke en westelijke stadsdelen ooit zo gescheiden waren. Bijna niets herinnert meer aan de DDR-tijd waarin ‘Die Mauer’ een centrale rol speelde, Oost en West verdeelde en families uiteen rukte. De Duits-Duitse grens zou uiteindelijk 1300 mensen het leven kosten.

Ingo Bethke, de oudste van drie broers, was zeven toen de Berlijnse muur werd gebouwd. Toen al was het zijn ambitie om de wereld te ontdekken, maar hij zat gevangen in Oost-Duitsland en was bovendien het kind van ouders die beide hoge functies hadden bij de Volkspolizei (Vopo). Mede daardoor werd Bethke soldaat in het leger van de Deutsch Demokratische Republiek en ingezet als grensbewaker langs de rivier de Elbe. Op 22 mei 1975 greep hij de kans om zijn dromen waar te maken.

Mijnenveld

Hij koos een plek waar geen muur, maar alleen een hek en een mijnenveld de Oost-Berlijners binnen moest houden. Door met een blok hout op de grond te meppen wist Bethke, zonder een mijn te laten exploderen, veilig door het mijnenveld te komen. Vervolgens knipte hij een gat in het hek en stak met een luchtbed de Elbe over.

Zeven jaar later slaagde Ingo erin om zijn broer de grens over te helpen door vanuit een woning in West-Berlijn met pijl en boog een nylondraad naar een pand aan de overkant te schieten. Met de draad werd een lange staalkabel over de muur getrokken en toen die eenmaal met een auto strak was getrokken, kon broer Holger op 31 maart 1981 samen met een vriend, hangend aan katrollen, de 40 meter naar naar het westen overbruggen.

Door de beide ontsnappingen voerden de autoriteiten de druk op de achtergebleven ouders en de jongste broer steeds verder op. En dus wilde ook Egbert weg uit het oosten. Ingo en Holger, die inmiddels uitbaters waren geworden van de bar Al Capone in Keulen, probeerden een plan te bedenken om dat voor elkaar te krijgen. Bij toeval spraken ze twee Franse piloten die hen vertelden over de toen relatief nieuwe ultralights, superlichte toestelletjes die bij wijze van spreken in de kofferbak van een auto konden worden vervoerd. De twee broers zagen meteen de kans. Ze verkochten de bar en gebruikten het geld om vlieglessen te nemen en voor 60.000 Duitse marken twee ultralights aan te schaffen.

Na twee jaar voorbereiding waren ze er op 26 mei 1989 klaar voor en stuurden een codebericht naar Egbert: Ulrike macht es gut, ‘met Ulrike gaat het goed’. Ze hadden ervoor gekozen om de vluchtpoging met twee toestellen uit te voeren. Als er een bijvoorbeeld beschadigd raakte, zouden ze een poging doen om met z’n drieën in de andere ultralight terug te vliegen. Zonder overigens te weten of dat überhaupt zou kunnen. Om eventuele grenswachten in verwarring te brengen, hadden ze de toestelletjes groen geschilderd, voorzien van Russische markeringen en om het plaatje compleet te maken droegen ze zelfs Russische uniformen.

Om kwart over vier in de morgen stegen ze op uit Britzer Garten, een sportpark in West-Berlijn. Binnen vijf minuten vlogen ze al boven het Oost-Berlijnse Treptower Park, waar ze hun broer zouden oppikken. Terwijl Ingo zijn toestel aan de grond zette, bleef Holger als uitkijk rondcirkelen. Egbert dook uit de bosjes, sprong in het lege stoeltje naast zijn broer en Ingo gaf gas.

Het ‘vluchtplan’ van de Bethke-broers. De gele lijn is de Berlijnse muur. (Klik voor groot.)

Door het extra gewicht misten ze de bomen aan het eind van het park op een paar meter en zetten toen koers naar de Berlijnse Muur. Nog eens vijf minuten later doemde het donkere silhouet van de Reichstag op en maakten de broers een succesvolle landing op het enorme grasveld voor het historische gebouw. De levensgevaarlijke trip naar Oost-Berlijn en terug had zestien minuten geduurd.

200.000 Mark

Binnen en paar uur na de succesvolle ontsnapping zaten ze met vrienden aan de Kurfürstendamm een biertje te drinken. “Het was het beste biertje dat ik ooit gehad heb”, vertelde Egbert later. “Ik dacht dat ik mijn broers nooit weer zou zien, maar ze kwamen als engelen uit de hemel en namen me mee naar het paradijs”.

Kort daarna maakten de broers kennis met nog een prettige kant van het kapitalisme. Ze hadden namelijk twee camera’s meegenomen waarmee de hele vluchtpoging was opgenomen en voor dat filmpje betaalde een Duits tijdschrift 200.000 mark.

Op 9 november 1989, een paar maanden na de ‘reddingsactie’, gaf DDR-kopstuk Günter Schabowski een persconferentie waarin een Italiaanse journalist hem een vraag stelde over de nieuwe reisregeling voor Oost-Duitse burgers. Schabowski probeerde er nog omheen te kletsen en het officiële beleid te verdedigen, maar zei toen ineens: “Vandaag is, voor zover ik weet een beslissing genomen… We hebben besloten dat iedere DDR-burger de grens over mag.” Onmiddellijk volgde de vraag wanneer deze regel in zou gaan. Schabowski bladerde in zijn papieren, keek op, en zei toen: “Dat geldt , voor zover ik weet, vanaf nu.” Het was 18.57 uur. De Berlijnse Muur was gevallen.

Bronnen: Conoperative, Wikipedia, ZDF

Beeld:  NASA/GSFC/MITI/ERSDAC/JAROS,U.S./Japan ASTER Science Team (bewerkt)