De stap naar een malariavrije wereld is een stukje dichterbij gekomen. Wetenschappers hebben met behulp van lichtgevende muggen laten zien dat malariavrije exemplaren in de toekomst de muggenwereld kunnen overnemen.

Malaria is nog altijd een groot probleem: er overlijden jaarlijks 800.000 mensen aan. Geen wonder dat veel wetenschappers er hard aan werken om de bron van de ziekte aan te pakken: de muggen die de malariaparasiet verspreiden. Ze zouden genetisch bijvoorbeeld zo kunnen worden veranderd dat ze niet meer vatbaar zijn voor de ziekteverwekker, waarna ze kunnen worden vrijgelaten om zich te vermeerderen en zo de bestaande malariamuggen te verdringen.

Klinkt als een mooi plan. Er is alleen een probleem: omdat immuniteit voor de mug zelf geen voordeel oplevert, verliezen ze de eigenschap al snel. Maar een team van biologen, onder leiding van Andrea Crisanti, hebben bewezen dat het met een slim truckje, gepubliceerd in Nature, tóch kan.

Een bepaald gen was hierbij de sleutel: het homing-endonuclease gene. Dit gen leidt tot een enzym dat in staat is bepaalde genen te inactiveren en er een kopie van zichzelf voor in de plaats te zetten. Om de effecten van dit enzym te kunnen bestuderen, gebruikten Crisanti en collega’s muggen die een fluorescent eiwit aanmaken, waardoor ze licht geven in het donker.

Een aantal exemplaren ontving het speciale gen en werd weer teruggeplaatst in de volop lichtgevende kooi om voor nakomelingen te zorgen. Naarmate de tijd verstreek, werd de kooi steeds donkerder. Blijkbaar was het gen niet alleen niet staat om het fluorescente eiwit te inactiveren, maar werd het ook nog eens doorgegeven aan de volgende generaties!

Dit principe zou ook heel goed kunnen werken bij genen die betrokken zijn de malariaoverdracht. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een gen dat de mug helpt zijn menselijke slachtoffer te vinden of een dat de malariaparasiet misbruikt om de slijmklieren van de mug binnen te kruipen. Het onderzoeksteam heeft al zeker tien kandidaten op het oog, maar voordat de eerste malariavrije muggen de wijde wereld kunnen worden ingestuurd, moeten we nog zeker vijf jaar wachten.

Bronnen: Imperial College Londen via EurekAlert!, ScienceNOW

Beeld: James Gathany/CDC