Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Een galactische equivalent van het één voor één de handen in de lucht gooien – de wave – zou elke 440 miljoen jaar door onze Melkweg bewegen.
Het is door lichtvervuiling lastig geworden, maar als je mazzel hebt, kun je tijdens heldere nachten aan de hemel de troebele, diskvormige waas van ons sterrenstelsel zien. In werkelijkheid heeft de Melkweg echter meer weg van een chipje dan van een platte pannenkoek. Die lichte twist, zo stellen astronomen nu, is niet statisch, maar beweegt zich als de astronomische tegenhanger van de wave elke 440 miljoen jaar door het stelsel.
Lees ook:
Middenin
De Melkweg is een zogenaamd balkspiraalstelsel. In tegenstelling tot gewone spiraalstelsels, lijken de karakteristieke draaiende ‘armen’ niet direct uit de kern te komen, maar uit de uiteinden van een balkvormige structuur die door dat galactisch centrum loopt. Bij een flinke 50 tot 70 procent van de spiraalstelsels is de disk – het ‘zijaanzicht’ – net als bij onze Melkweg, niet helemaal plat, maar glooiend.
Hoewel astronomen al jaren weten dat ons sterrenstelsel die twist heeft, ging de kennis niet veel verder dan dat. Het is namelijk lastig te onderzoeken: vanuit ons plekje middenin de Melkweg, kunnen we het geheel immers niet direct zien. In plaats daarvan moeten we informatie over (de vorm van) het Melkwegstelsel afleiden van de stand en de beweging van de sterren waaruit het bestaat.
Sterrenkijken
En dat is dan ook precies wat de astronomen hebben gedaan. Dat deden ze met behulp van de Sloan Digital Sky Survey (SDSS), een project om het universum en onze positie daarin in kaart te brengen. Specifieker richtte het team zich tot Galactic Evolution Experiment (GEE) van het Apache Point-observatorium (APO) in Nieuw-Mexico, onderdeel van de SDSS. Tijdens bijna tien jaar meten, verzamelde APOGEE golflengten en andere informatie van honderdduizenden sterren in de Melkweg.
Door de data van APOGEE te combineren met de uitgebreide sterrencatalogus die de astronomen achter ESA’s Gaia recent vrijgaven, waarin onder meer de locaties en snelheden van, en afstanden tussen sterren werd berekend, kon het team de twist nauwkeuriger dan ooit bestuderen.
Wave
Uit de analyse bleek dat die lichte glooiing, of warp, zoals astronomen deze draai ook wel noemen, mogelijk veroorzaakt wordt door een golf die zich door de Melkweg beweegt. Die maakt dat individuele sterren, als een soort galactische wave, op en neer bewegen (zie filmpje hieronder).
Waar die golf precies vandaan komt, is niet helemaal duidelijk. Volgens de onderzoekers is het mogelijk het gevolg van een aanvaring met een kleiner stelsel, pakweg 3 miljard jaar geleden. Die interactie zou geresulteerd hebben in een zwaartekrachtsgolf die zich – volgens de modellen – elke 440 miljoen jaar door ons sterrenstelsel voortbeweegt.
De bevindingen werden onlangs gepresenteerd tijdens de 237e bijeenkomst van de American Astronomical Society (AAS).
Bronnen: The Sloan Digital Sky Survey, The Astrophysical Journal, Independent
Beeld: NASA; Sloan Digital Sky Surveys