De rode planeet werd 3,4 miljard geleden getroffen door een vergelijkbare asteroïde als die op aarde de dinosauriërs deed uitsterven. Dat is volgens wetenschappers te zien aan de inslagkrater.

In 1976 landde NASA’s Viking1-lander (V1L) in een opvallend gebied op het Noordelijk halfrond van Mars. Deze zogenoemde uitstroomkanalen in het landschap lieten zien dat hier lang geleden een grote hoeveelheid water de valleien overstroomde. Een megatsunami, veroorzaakt door de inslag van een groot object? Maar waar is de inslagkrater? Die lijkt nu te zijn gevonden, stelt een onderzoeksteam van onder meer het Planetary Science Institute en het NASA Ames Research Center in Scientific Reports.

Lees ook:

• Hoe kunnen we een meteorietinslag voorkomen?
• ‘Grootte bepaalt niet hoe dodelijk meteorietinslag is’
• ‘Dinokiller raakte aarde vanuit dodelijkste hoek’

Vroegere oceaan

Planeetwetenschapper Alex Rodriguez en collega’s analyseerden kaarten van Mars, gemaakt op basis van beelden van missies. Een inslagkrater viel al direct op. Pohl, zoals hij wordt genoemd, is 110 kilometer in diameter en ligt 900 kilometer ten noordoosten van de landingsplek van V1L. In dat gebied lag volgens eerder onderzoek enkele miljarden jaren geleden mogelijk een oceaan.

Aan de hand van een serie rotsen in de buurt van Pohl, waarvan eerder de leeftijd was vastgesteld, schatten de onderzoekers dat de krater zo’n 3,4 miljard jaar geleden moet zijn gevormd. Vervolgens simuleerde het team de manieren waarop de meteorietinslag mogelijk heeft plaatsgevonden.

13 miljoen megaton TNT

Er zijn volgens Rodriguez en collega’s twee scenario’s mogelijk die een krater van deze grootte kon opleveren. In het eerste zou het gaan om een asteroïde van 9 kilometer die op een harde Martiaanse grond knalde. Bij deze meteorietinslag zou een energie zijn vrijgekomen van 13 miljoen megaton TNT. Ter vergelijking: de grootste waterstofbom op aarde (de Tsar Bomba, die in 1961 door de Sovjet-Unie tot ontploffing werd gebracht) gaf ‘slechts’ 50 megaton.

In het andere scenario was het een asteroïde van 3 kilometer die de rode planeet raakte. Deze moet dan wel op een zachte bodem terecht zijn gekomen. De hoeveelheid TNT-energie die daarbij vrijkwam zou dan 0,5 miljoen megaton TNT zijn geweest. Nog altijd behoorlijk catastrofaal.

Net als de ‘dinokiller’

Volgens beide simulaties leidde de inslag tot een tsunami die tot wel 1500 kilometer van het midden van de krater kwam. De muur van water zou zo’n 250 meter hoog zijn geweest. Volgens de onderzoekers leek de meteorietinslag daarmee heel erg op de asteroïde die op onze planeet 66 miljoen jaar geleden een einde maakte aan het tijdperk van de dinosauriërs.

Deze ‘dinokiller’ gaf bijna net zo’n grote krater (de Chicxulubkrater in Mexico, die in eerste instantie 100 kilometer breed was) en een tsunami van circa 200 meter hoog die ruim 1000 kilometer ver kwam. Beide planeten hadden het dus flink te verduren gedurende hun leven.

Karakteristieke afzettingen

“Het is al langer bekend dat er 3 tot 4 miljard jaar geleden een grote hoeveelheid vloeibaar water, mogelijk zelfs een oceaan, moet zijn geweest op Mars”, geeft geofysicus Tjallling de Haas van de Universiteit Utrecht aan. “Aan de randen van deze oceaan zijn afzettingen gevonden met de karakteristieken van een megatsunami. Mooi dat nu de veroorzaker hiervan is geïdentificeerd.”

“In dit onderzoek is op gedegen manier gebruik gemaakt van satellietbeelden, analyses van de tsunami-afzettingen en een computermodel”, vervolgt hij. “De onderzoekers tonen op een overtuigende manier wat er in die periode op Mars is gebeurd.”

Bronnen: Scientific Report (wetenschappelijke artikel), Scientific Reports (persbericht)

Beeld: iStock/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!