Met een Russische telescoop is een nog onbegrepen signaal waargenomen dat misschien afkomstig is van een geavanceerde buitenaardse beschaving.

Zou het…? Volgens online bronnen hebben sterrenkundigen met de Russische radiotelescoop RATAN-600 (zie foto) een sterk signaal ontvangen uit de richting van een redelijk nabije ster. Wat het precies is, moet nog blijken – maar de suggestie dat we hier te maken hebben met iets dat is verzonden door een buitenaardse beschaving hangt zeker in de lucht.

Geen tweede aarde

Paul Gilster, een schrijver en journalist die zich inzet voor een ruimtemissie naar een andere ster, bracht het nieuws naar buiten via de site Centauri Dreams. Hij schrijft dat er momenteel een presentatie circuleert onder sterrenkundigen waarin wordt gesproken van “een sterk signaal uit de richting van HD 164595”.

HD 164595 is een ster op 95 lichtjaar afstand met vrijwel dezelfde massa, temperatuur en chemische samenstelling als onze zon. Deze ster heeft in elk geval één planeet, HD 164595 b. Dat is er echter niet eentje in de gewilde categorie ‘tweede aarde’. De planeet in kwestie weegt namelijk zestien keer zoveel als onze wereld en staat veel dichter bij zijn ster. Maar het is niet uitgesloten dat er nog andere planeten een baan beschrijven rond HD 164595, die een logischere kandidaat zijn voor buitenaards leven.

Geavanceerde beschaving

Het signaal waar het allemaal om gaat, zou al zijn opgevangen op 15 mei 2015. Als dit klopt, hebben de betrokken wetenschappers het dus meer dan een jaar onder de pet weten te houden, wat in deze tijd knap mag heten. Bovendien is het niet volgens de afspraken, schrijft astronoom Seth Shostak, een grote naam binnen het SETI Institute. “Het is gebruikelijk én volgens protocol dat je, wanneer je een schijnbaar bewust verzonden signaal van buitenaardse oorsprong ontvangt, anderen inseint zodat die je waarneming kunnen bevestigen. Dat is hier niet gebeurd.”

Het signaal afkomstig van HD 164595, zoals gemeten door telescoop RATAN-600.

Mocht het echt een signaal zijn van een buitenaardse beschaving, dan zijn er twee mogelijkheden, zeggen zowel Gilster als Shostak. De eerste mogelijkheid is dat de beschaving dit signaal in alle richtingen stuurt, in de hoop dat het door iemand of iets anders wordt opgepikt. Gezien de bizar grote hoeveelheid energie die dat kost (zo’n 100 triljoen watt), hebben we dan over een behoorlijk geavanceerde beschaving die zo’n beetje alle energie die zijn ster uitstraalt weet op te vangen.

De tweede mogelijkheid is dat het signaal specifiek op ons zonnestelsel is gericht. Daar zou aanmerkelijk minder energie voor nodig zijn, maar dat impliceert natuurlijk ook dat de aliens goede reden hebben om net naar dit zonnestelsel een boodschap te sturen…

Zwaartekrachtslens of magnetrons?

Maar het is vooral zaak om ons nog niet al te zeer te laten meeslepen. Vooralsnog hebben we het sowieso over een signaal dat maar door één telescoop is opgepikt. De Amerikaanse Allen Telescope Array kijkt sinds een paar dagen ook naar het betreffende plekje aan de hemel, maar heeft vooralsnog niets geks gezien.

Verder is niet eens helemaal zeker of het wel echt van de ster HD 164595 komt. De RATAN-600-telescoop ziet namelijk een langwerpig gebied aan de hemel, meldt Shostak. De betreffende ster ligt daar weliswaar in – maar de bron van het signaal zou ook elders in dat gebied kunnen liggen.

Ook zijn er allerlei andere bronnen van het signaal denkbaar dan een buitenaardse beschaving. Zo wordt schijnbaar al door een Frans team bekeken of er misschien sprake is van een zwaartekrachtslens. Daarbij zou de zwaartekracht van HD 164595 ervoor zorgen dat een signaal van verder weg uit het heelal wordt versterkt.

Maar de bron kan zich ook veel dichter bij huis bevinden. Onlangs nog bleek dat een gek signaal dat was gemeten door een radiotelescoop veroorzaakt te zijn door twee naburige magnetrons.

Spannende tijden

Al met al concludeert Shostak: “De kans dat dit echt een signaal is van buitenaardse wezens is niet heel veelbelovend.” Ook een andere SETI-grootheid, Doug Vakoch, is sceptisch. “Ik denk dat de meest waarschijnlijke uitkomst is dat er geen reden zal zijn om aan te nemen dat het buitenaardse intelligentie betreft”, zegt hij tegenover het Britse tijdschrift New Scientist.

Toch, zo stelt Shostack, “moeten alle redelijke mogelijkheden worden verkend, gezien het belang van het onderwerp”. Naar verwachting gebeurt dat momenteel op allerlei plekken, dus we gaan hier ongetwijfeld snel meer over horen.

De onderzoekers zelf zullen hun waarneming in september presenteren op een conferentie in Mexico, waar overigens ook Elon Musk zijn plannen om Mars te koloniseren uit de doeken zal doen. En dan hebben we natuurlijk nog die planeet in de bewoonbare zone van de ster die het dichtst bij ons zonnestelsel staat. Het zijn, kortom, spannende tijden op ruimtegebied.

Bronnen: Centauri Dreams, SETI Institute, Astroblogs, Observer, New Scientist

Beeld: ратан 600/CC BY 3.0 (foto), Bursov e.a. (signaal)