Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Het waarschijnlijk meters lange oerreptiel van wie de tand was, zou zich gevoed hebben met kleinere verwanten en reuzeninktvissen.
250 miljoen jaar geleden, nog voor de eerste dinosauriërs ontstonden, zwommen er al ichthyosauriërs rond in de wereldzeeën. Verreweg de meeste van deze vleesetende, zoutwaterreptielen hadden het formaat van een forse dolfijn, maar de grootsten konden wel 15 meter lang worden.
Hoog in de Zwitserse Alpen, in een gesteente dat vroeger zeebodem was, hebben paleontologen fossielen van zulke kolossen gevonden. Tweemaal zo breed als de vorige recordhouder, is de gefossiliseerde tand die de onderzoekers er opduikelden met gemak de grootste zeereptieltand die we tot nu toe gevonden hebben.
Lees ook: Oeroud ‘zacht fossiel’ onthult eigenschappen ichthyosauriër
Van zeebodem tot bergtop
In het nieuwe onderzoek, dat werd gepubliceerd in vakblad Journal of Vertebrate Paleontology, beschrijven de paleontologen fossielen die tussen 1976 en 1990 in de Zwitserse Alpen werden ontdekt. Volgens het team zijn de gefossiliseerde tand, wervels en ribben, afkomstig van drie verschillende, nog niet eerder beschreven soorten ichthyosauriërs.
De fossielen komen uit de zogenaamde Kössenformatie. Deze gesteenteformatie, waarvoor onderzoekers tegenwoordig naar 2800 meter hoogte moeten afreizen, was zeebodem toen deze dieren pakweg 205 miljoen jaar geleden leefden.
Monstertand
Met name het tandfossiel is interessant, zo schrijven de onderzoekers. Want hoewel het bovenste deel van de tand (de kroon) ontbreekt, is de wortel – het deel waarmee de tand in de kaak vastzit – maar liefst 60 mm breed. Dat is tweemaal zo breed als die van de vorige recordhouder Himalayasaurus. Men vond de fossiele overblijfselen van deze 15 meter lange ichthyosauriër eerder in gesteente in het huidige Tibet.
Dat maakt de tand niet alleen de grootste die we tot nu toe van een zeereptiel hebben gevonden, het suggereert ook dat de eigenaar een flinkerd was. Mogelijk, zo schrijven de onderzoekers, meters langer dan Himalayasaurus.
Kolossale zeebewoners
Himalayasaurus was niet de grootste ichthyosauriër. Zo werd Shastasaurus, een kolos waarvan paleontologen de fossielen in het Canadese Brits-Columbia opgroeven, waarschijnlijk wel 21 meter lang. Een tandloze kaak, gevonden in het Kanaal van Bristol, zou van een 26 meter lange ichthyosauriër zijn. Ter vergelijking, dat is twee keer zo lang als een dubbele GVB-bus.
Wat Himalayasaurus en de eigenaar van de gefossiliseerde tand onderscheid van deze andere giganten, zijn die tanden. Hoewel de kleinere ichthyosauriër-soorten die namelijk vrijwel allemaal hadden, lijken de meeste gigantische soorten vooralsnog tandloos te zijn geweest. Die grepen hun prooi niet tussen hun kaken, maar zogen die met geweld hun open bek in.
Kanttekening
Hoewel de tand wel iets over de grootte van de nog naamloze ichthyosauriër zegt, is het onduidelijk of het reptiel werkelijk (veel) groter was dan bijvoorbeeld de 15 meter lange Himalayasaurus. “Het is moeilijk te zeggen of de tand afkomstig is van een grote ichthyosauriër met gigantische tanden of van een gigantische ichthyosauriër met tanden van een (voor zijn maat, red.) gemiddelde grootte”, erkent Martin Sander, een van de onderzoekers.
Hoe dan ook was het zeereptiel volgens het team een om voor uit te kijken. “Waarschijnlijk gebruikte hij zijn tanden om kleinere ichthyosauriërs en zelfs reuzeninktvissen te grijpen en op te peuzelen.”
Bronnen: Journal of Vertebrate Paleontology, EurekAlert!, The Guardian
Beeld: Heinz Furrer; Sander et al., 2022/Journal of Vertebrate Paleontology