Grotkunstenaars uit de ijstijd schilderden een mysterieuze diersoort. Uit DNA-onderzoek blijkt nu dat het om een unieke hybride-bizonsoort gaat.

In Franse grotten kun je schilderingen van twee soorten bizons uit de laatste ijstijd  aanschouwen. De ene heeft lange hoorns en een hoog voorhoofd en blijkt een afstammeling van de steppe bizon. De andere had korte hoorns en smalle bulten en stelde wetenschappers voor een raadsel. Het beest had wel wat weg van de steppe bizon, maar ook van de dan al uitgestorven oeros. Een groot internationaal team van paleontologen zou nu bevestigen: de Higgs-bizon, zoals het ongrijpbare dier liefkozend wordt genoemd, blijkt een kruising tussen de steppe bizon en de oeros.

Concurrentiestrijd

De onderzoekers haalden stukjes DNA uit botten en tanden gevonden in grotten in Europa en de gebergten van het Oeral en de Kaukasus. Het genetische materiaal bleek behoorlijk te verschillen van dat van de tot nu toe bekende soorten. Het moest volgens hen dus wel om een nieuwe diersoort gaan.

Verdere bestudering van het genoom van de Higgs-bizon gaf aan dat het dier zeker 120.000 jaar geleden ontstond. Duizenden jaren lang graasde het op de koude graslanden van Europa tot aan Mexico. Ondertussen was het verwikkeld in een heuse concurrentiestrijd met een van zijn ouders: de steppe bizon.

Dominantie

De grotschilderijen lieten precies zien wie er aan de winnende hand was. Werden er ineens meer bizons met korte hoorns en smalle bulten geschilderd, dan domineerden volgens het genetische onderzoek hybride-bizons het landschap. Ook kwamen die dominantiemomenten overeen met schommelingen in het klimaat. Barre temperaturen bleken de Higgs-bizon goed te doen.

Paleozoöloog Thijs van Kolfschoten (Universiteit Leiden) is erg te spreken over het onderzoek. “Heel bijzonder dat je genetisch onderzoek kunt koppelen aan grotschilderingen en op die manier een geheel nieuwe soort bizon ontdekt. Dat is pas spannend onderzoek doen!” Volgens hem betreft het hier een gedegen en betrouwbare studie. “Het genetische materiaal is over een groot geografisch gebied gevonden, dus het kan haast geen toevalstreffer zijn.”

De wisent

De hybride-bizon was een van de grootste Europese diersoorten die de beruchte megafauna-extincties (15.000 tot 10.000 jaar geleden) overleefde. Op een bepaald moment ontstond uit de Higgs-bizon de wisent, de Europese bizon.

Ondanks een erg moeilijk moment in de jaren 1920 (toen er slechts 12 individuen over waren), leeft de wisent vandaag de dag nog, voornamelijk in natuurreservaten, zoals het Woud van Białowieża (tussen Polen en Wit-Rusland).

Bronnen: Nature Communications, University of Adelaide via Eurekalert!

Beeld: Carole Fritz