Volgens een internationaal team van astronomen zou de herhalende fast radio burst FRB121102 afkomstig kunnen zijn uit de nabijheid van een superzwaar zwart gat.
Fast radio bursts – of korte pulsen van radiostraling – zijn geheimzinnige verschijnselen. Er bestaan dan ook heel wat theorieën over deze uitbarstingen die maar een paar milliseconden duren. Zo zijn er wetenschappers die ervan overtuigd zijn dat de flitsen stammen van buitenaardse beschavingen. Dat klinkt misschien wat vergezocht, maar vreemd blijven de verschijnselen wel.
Dankzij nieuw onderzoek dat een internationaal team astronomen heeft uitgevoerd, wordt er een tipje van de sluier opgelicht over een radioflits in het bijzonder – FRB121102 genaamd.
In herhaling
Vorig jaar schreven we al dat de fast radio burst FRB121102 zich bevindt in een stervormingsgebied in een dwergsterrenstelsel op 3 miljard lichtjaar van de aarde. Maar dankzij waarnemingen van de Arecibo-radiotelescoop in Puerto Rico en de Green Bank Telescope in Amerika weten we nu meer over de geheimzinnige radioflitser (de bron van de flitsen).
We stelden Leids hoogleraar galactische radiosterrenkunde Huib Jan van Langevelde (verbonden aan JIVE, Dwingeloo) een paar vragen over deze korte uitbarsting van radiostraling en de bron.
Wat is er zo bijzonder aan FRB121102?
“Astronomen zijn al lange tijd op zoek naar wat radioflitsen precies zijn. We zagen ze soms wel in het heelal, maar we kunnen telkens maar een klein stukje van het universum tegelijkertijd in de gaten houden. Deze radioflits is eigenaardig, omdat hij de enige is die zich herhaalt. Daardoor kunnen we hem goed in de gaten houden en nauwkeurig vaststellen waar de flits vandaan komt.”
Dat is gedaan met twee van de grootste radiotelescopen ter wereld die dus in Puerto Rico en Amerika staan.
In het onderzoek staat dat FRB121102 zich bevindt in een extreme omgeving. Wat wordt daarmee bedoeld?
“Uit gegevens die de radiotelescopen hebben verzameld, is gebleken dat het licht van de radioflitsen sterk is gepolariseerd, oftewel verdraaid, namelijk 500 keer groter dan ooit bij een andere bron is gezien. Deze verdraaiing kan alleen maar gebeuren als die flitsjes uit een gebied komen waar een heel sterk magneetveld heerst. Dat kan slechts op twee plekken, weten we uitervaring: of in de buurt van een superzwaar zwart gat of in het extreme geval van een geboortenevel, waarin een heel jonge neutronenster wordt geboren.”
De enorme Arecibo-radiotelescoop in Puerto Rico. © D. Futselaar / B.P. Irwin / D. van de Water
Hoe zal het vervolgonderzoek eruit komen te zien nu er meer informatie over de bron van FRB121102 is verkregen?
“Het was al bekend dat de repeterende radioflits is terug te leiden tot een dwergsterrenstelsel dat op 3 miljard lichtjaar van ons af staat. Er zijn miljoenen van dit soort dwergstelsels, maar alleen in deze zien we repeterende radioflitsen. En dat betekent dat er iets bijzonders is in dat melkwegstelseltje dat we het hier op aarde kunnen zien flitsen.”
“We willen daarom heel graag weten wat voor soort sterren eraan ten grondslag liggen. Of welk proces. Dan kunnen we dingen als de uitdijing van het heelal of de magnetische eigenschappen van het heelal bestuderen met behulp van deze flitsen. De hoop is uiteindelijk dat we een paar fast radio bursts per dag kunnen vinden en die vervolgens weten te linken aan andere dwergmelkstelsels.”
Het artikel staat gepubliceerd in Nature.
Beeld: Artists Impression, Jingchuan Yu, Beijing Planetarium
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier.