Staar een halve minuut naar de afbeelding links en kijk dan snel naar de muur. Wat zie je? Nabeelden lijken onze ogen voor de gek te houden, maar ontstaan eigenlijk diep in de hersenen buiten ons zicht om.

We ‘zien’ nabeelden wanneer we langere tijd naar contrasterende vormen en kleuren hebben gekeken en onze blik vervolgens snel op iets anders richten. Lange tijd werd aangenomen dat deze dansende waas ontstaat in onze ogen zelf, waar vermoeide oogkegeltjes even niet meer reageren op nieuwe prikkels. Hiroyuki Ito van de Kyushu-universiteit onderzocht dit fenomeen en kwam tot de conclusie dat onze ogen niets met nabeelden te maken hebben. Het antwoord ligt volgens hem in onze hersenen.

Ito liet proefpersonen in drie experimenten naar gele cirkels en zeshoeken staren, die hij vervolgens liet verdwijnen. In het eerste en tweede experiment moesten de proefpersonen aangeven welke vorm hun nabeeld had. In het derde experiment scheidde hij het blikveld in tweeën en toonde hij specifieke beelden voor het linker- en het rechteroog. Links zagen de proefpersonen afwisselend cirkels, zeshoeken en een onregelmatige stervorm. Het rechteroog kreeg enkel statische, gele cirkels te zien. Zodra de vormen verdwenen, werd aan het linkeroog een zwart vlak getoond, dat bij gebrek aan licht nabeelden onderdrukt. Met rechts kregen ze een witte achtergrond te zien, wat nabeelden juist stimuleert.

Uit de eerste twee experimenten bleek dat de gele cirkels zeshoekige nabeelden hadden en zeshoeken ronde nabeelden. Het derde experiment borduurde hier onverwacht op voort. Proefpersonen kregen rechts hoekige nabeelden te zien, wanneer Ito hen links cirkels had getoond en juist ronde nabeelden als zij met links de zeshoeken hadden bekeken.

Ito vond het vreemd dat in het eerste en tweede experiment de nabeelden van vorm verschilden met hun origineel, als ze door een vorm van inbranding op het netvlies zouden ontstaan. Bovendien kunnen vermoeide oogkegeltjes niet een nabeeld van het ene oog aan het andere oog doorgeven, zoals wel bij experiment drie gebeurde. Ito trekt hieruit de conclusie dat nabeelden niet op het netvlies in de ogen ontstaan, maar in de visuele cortex van de hersenen.

Bronnen: Medical Xpress, Association for Psychological Science

Beeld: Stevo-88/wikimedia commons