Op de bodem van de Middellandse Zee komt een experiment dat bestaat uit duizenden glazenbollen. Wat meten die precies? En wat hopen we daarvan te leren?

Stel: het is ergens begin jaren 2020 en je hebt van je spaargeld een eigen onderzeeërtje gekocht. Vervolgens lijkt de Middellandse Zee je wel een aardige plek om het ding eens goed uit te proberen. Je vaart uit bij het Franse Toulon en na zo’n 40 kilometer besluit je helemaal naar de bodem te gaan. Daar aangekomen is het in eerste instantie pikdonker. Maar als je de koplampen van je onderzeeër aandoet, wordt een bizarre constructie zichtbaar. Meer dan honderd lange slierten steken recht omhoog uit de zeebodem. En aan elk van die slieren zitten achttien glazen bollen, volgestouwd met apparatuur.

Bang dat je op een of ander top secret spionagenetwerk bent gestuit, maak je rechtsomkeert; terug naar de haven van Toulon. En inderdaad: daar word je opgewacht door een groepje behoorlijk chagrijnige mensen. Die geheime diensten zijn er snel bij, denk je. Maar nee, zo blijkt, als je in de kraag wordt gevat: dit zijn deeltjesfysici. Niet dat je daarmee zoveel beter af bent. Je blijkt namelijk te zijn gestuit op hun splinternieuwe installatie, KM3NeT… en die reageert op lichtflitsen. Blijkbaar hebben de koplampen van je vaartuig in hun onderzoekscentrum alle denkbare alarmbellen doen afgaan.

Momenteel is er nog weinig te zien op de zeebodem. Maar de komende jaren moet daar rap verandering in komen, totdat er honderden lijnen met duizenden bollen bij Frankrijk, Italië en later Griekenland in de zeebodem zijn verankerd. Samen houden die meer dan 1 kubieke kilometer aan zeewater in de gaten. (Vandaar dus dat ‘KM3’ in de naam van het gevaarte.) Maar waarom moet dit experiment zo groot zijn?

Dit is het begin van het artikel ‘Deeltjes in de diepzee’ te vinden in KIJK 12/2018. Deze editie ligt in de winkel vanaf 22 november tot en met 19 december.

Meer informatie:

• NIOZ: Miljoeneninvestering in neutrinotelescoop KM3NeT
• YouTube: KM3NeT – the next generation neutrino telescope in the Mediterranean
• Nikhef: KM3NeT: The next generation neutrino telescope
• Nikhef (YouTube): Tests neutrinotelescopen bij Motril (Spanje) – tewaterlating testtelescoop

Tekst: Jean-Paul Keulen

Beeld: Edward Berbee/Nikhef

Nu in onze webshop: de KIJK-scheurkalender 2019! Deze staat vol intrigerende feiten uit de wereld van de wetenschap en technologie. Met leuke quotes, plus elke dag een ‘verjaardag’: van een bijzonder persoon of een opmerkelijke gebeurtenis. Bestel de scheurkalender hier.