De officiële onderverdeling van tijdvak Holoceen zorgt voor opschudding in de geologische wereld.

Misschien herinner je de ‘kaart’ uit je schooltijd of heb je hem een keer in een museum gezien. Een grote, kleurrijke, wat ingewikkelde tabel die met behulp van verschillende tijdvakken de geschiedenis van de geologie van onze aarde weergeeft. Die tijdvakken zijn gebaseerd op opvallende, vaak plotselinge geologische veranderingen, als resultaat van bijvoorbeeld klimaatverandering, continentale verschuivingen of (ander) natuurgeweld zoals vulkaanuitbarstingen of een asteroïde-inslag.

Aan deze officiële ‘tijdlijn’ zijn onlangs aanpassingen gemaakt. Na jarenlange discussie is het huidige geologische tijdvak, het Holoceen, nu eindelijk opgedeeld in drie aparte periodes. Maar daar is lang niet iedereen het mee eens.

Lees ook: Hebben we nu ons eigen tijdperk?

Holoceen

Volgens de officiële kaart van het geologisch verleden bevinden we ons nu in geologisch tijdperk Kwartair, de derde periode uit het Cenozoïcum-era. Het Kwartair is weer onderverdeeld in tijdvakken: het Pleistoceen, dat liep van 2,58 miljoen jaar (Ma) geleden tot 11.700 jaar geleden, en het huidige Holoceen.

Het Holoceen, dat gekarakteriseerd wordt door de periode van opwarming na het ijzige laatste Pleistoceen, was tot nu toe nog niet officieel verder onderverdeeld.

Verdeling

Het officiële orgaan, de International Commission on Stratigraphy (ICS), kondigde de nieuwe verdeling van het Holoceen onlangs aan. Vanaf nu bestaat het tijdvak uit het Meghalayaan, het ‘Northgrippian’ (8300 tot 4200 jaar geleden) en het ‘Greenlandian’ (11.700 tot 8300 jaar geleden).

De jongste zogeheten subserie, het Meghalayaan, ving 4200 jaar geleden aan met de extreme droogte waarvan de gevolgen nog tweehonderd jaar merkbaar waren. Voor onder andere Egypte, Mesopotamië en Griekenland had dit desastreuze gevolgen.

The latest version of the International Chronostratigraphic Chart/Geologic Time Scale is now available! New #Holocene subdivisions: #Greenlandian (11,700 yr b2k)#Northgrippian (8326 yr b2k)#Meghalayan (4200 yr before 1950) https://t.co/IhvZHfHnWh#ChronostratigraphicChart208 pic.twitter.com/8Pf9Dnct7h

— IUGS (@theIUGS) July 13, 2018

Onenigheid

Hoewel sommige geologen het eens zijn met de nieuwe, officiële onderverdeling zijn anderen dat zeker niet. Sommige wetenschappers vinden het simpelweg te vroeg en menen dat er aan de officiële invoer meer discussie vooraf had moeten gaan.

Ook de voorstanders van het Antropoceen, dat de afgelopen tienduizend jaar moet omvatten, zijn het niet eens met de aanpassingen. Professor Mark Maslin, bijvoorbeeld, liet zijn ongenoegen in een interview met de BBC duidelijk blijken. “Ze hebben plotseling het Meghalayaan aangekondigd en het op de kaart gezet.” Zei hij. “Het is officieel: we zitten in een nieuw tijdperk. Who knew?”

Twitter

Reacties op het twitterbericht van de International Union of Geological Sciences (IUGS) – die het voorstel van de ICS goedkeurde – waarin de nieuwe verdeling werd aangekondigd, waren ook niet altijd even positief. Onbegrip over de verdeling, de naamgeving en ‘waar het Antropoceen dan nog zou passen’, kwam allemaal voorbij.

Op die laatste vraag reageerde de IUGS uiteindelijk. “Vraag de Antropoceen-werkgroep maar waarom ze hun voorstel nog niet hebben ingediend”. Die tijdaanduiding van het Antropoceen zou volgens hen vooral “relevant zijn als sociologisch fenomeen, niet als geologisch fenomeen.”

Update: Een maand na de invoer van het Meghalayaan publiceert vakblad Science een aanvullend artikel waaruit blijkt dat (nog) niet iedereen zich erbij heeft neergelegd. Volgens veel onderzoekers zou de extreme droogte die aanleiding was voor het nieuwe tijdvak niet alleen niet wereldwijd, maar ook niet typerend voor die tijd geweest zijn. ‘Ongegrond’ en ‘een white whale binnen de paleoklimatologie’ noemen sommige klimatologen de onderverdeling.

Maar, onenigheid of niet, volgens het vakblad is de discussie voorlopig voorbij. Na de invoer zo’n nieuwe boundary roept het ICS traditiegetrouw een 10 jaar durende ‘discussiepauze’ in. Dat zou men tijd geven om aan het idee te wennen, of – misschien waarschijnlijker – genoeg tegenargumenten te verzamelen om er na die periode weer tegenin te gaan.

Bronnen: BBC, Science Alert, Science

Beeld: Wikipedia CC, International Commission on Stratigraphy

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!