Astronomen hebben een object ontdekt in ons zonnestelsel dat zich tachtig keer zo ver van de zon bevindt als de aarde – een nieuw record?

Ruim tien jaar geleden haalde Sedna het nieuws: een object dat zich 76 keer zo ver van de zon bevond als de aarde, of, zoals astronomen zeggen, dat 76 astronomische eenheden (AE) van de zon af staat. Nu melden de astronomen Chad Trujillo en Scott Sheppard in Nature een nieuwe recordhouder. Zij ontdekten 2012 VP113 (we wachten met spanning op een wat pakkendere naam), een object van zo’n 450 kilometer dat maar liefst 80 AE van de zon af staat.

Het Carnegie Institute of Science, waar Sheppard voor werkt, stelt daarom in een persbericht dat 2012 VP113 het “nieuwe verste lid van ons zonnestelsel” is. Daar moet echter wel een belangrijke kanttekening bij. In 2003 bevond Sedna zich namelijk op het punt van zijn baan dat hem het dichtst bij de zon bracht; de genoemde 76 AE. Inmiddels is Sedna echter alweer een stukje gevorderd op zijn 11.400 jaar durende tocht rond de zon, waardoor het object zich inmiddels verder van de zon af bevindt dan 2012 VP113. Die laatste is dus alleen de recordhouder als je kijkt naar de afstand tot de zon op het moment van ontdekking. Of, wat je ook kunt zeggen: de minimale afstand tot de zon van 2012 VP113 is groter dan die van Sedna.

In rood is de de baan van 2012 VP113 weergegeven, in oranje die van Sedna.

Nieuw deel van het zonnestelsel

Maar eigenlijk gaat het niet echt om welk van de twee objecten nu het ‘afstandsrecord’ verdient. 2012 VP113 en Sedna zijn vooral interessant omdat ze mogelijk deel uitmaken van een heel nieuw onderdeel van ons zonnestelsel: de zogenoemde binnen-Oortwolk. Dit zou een verzameling van objecten zijn die zich uitstrekt van 75 tot zo’n 1500 AE, oftewel: buiten de Kuipergordel, waar onder meer de voormalige planeet Pluto deel van uitmaakt.

Volgens schattingen van Trujillo en Sheppard zou deze binnen-oortwolk zo’n negenhonderd objecten moeten bevatten groter dan 1000 kilometer. Daaronder zou zich zelfs een nog onontdekte planeet kunnen bevinden groter dan de aarde, die met zijn zwaartekracht invloed uitoefent op Sedna, 2012 VP113 en hun vermoede broertjes.

Binnen- en buiten-Oortwolk

De binnen-Oortwolk moet je overigens niet verwarren met de ‘echte’ Oortwolk, ook wel buiten-Oortwolk. Dat is een hypothetisch reservoir aan ijzige objecten dat – áls het bestaat – als een bolvormige schil rond het zonnestelsel zit vanaf 1500 AE. Uit deze wolk zouden de zogenoemde lange-periode-kometen afkomstig zijn die af en toe in het binnenste deel van het zonnestelsel belanden doordat ze in hun baan zijn gestoord door de zwaartekracht van nabije sterren. Bij de binnen-Oortwolk speelt dat een stuk minder; die bevindt zich veel dichter bij onze zon dan bij andere sterren en is daardoor een stuk stabieler.

Uiteraard is het nu vooral zaak om nog meer objecten te vinden in de buitenwijken van het zonnestelsel. En daar zijn Trujillo en Sheppard druk mee bezig. “We verwachten de komende paar jaar meer van dit soort binnen-Oortwolk-objecten te ontdekken”, mailt Sheppard. “We zijn de zoektocht die 2012 VP113 opleverde aan het voortzetten en hebben een aantal andere kandidaten gevonden. Hierbij zijn er meer waarnemingen nodig zijn om te bepalen of ze interessante banen hebben of niet – iets wat ongeveer een jaar tijd kost.”

Is dat eenmaal gelukt en hebben we minstens een handvol van dit soort objecten gevonden, dan kunnen we eens goed gaan kijken naar hoe de binnen-Oortwolk precies heeft kunnen ontstaan, aldus Sheppard.

Bronnen: Nature, Carnegie Institution of Science

Beeld: Scott S. Sheppard/Carnegie Institution for Science