We kennen het Pleistoceen, Holoceen en vele andere tijdperken. Nu komt daar het Antropoceen bij, als het aan deze onderzoekers ligt. 

Geoloog Colin Waters en zijn team zijn erover uit: we zijn een nieuw tijdvak ingegaan. Een tijdperk dat geheel is te danken aan de sporen die de mens nalaat. De wetenschappers presenteerden eerder dit jaar hun bevindingen in Science en deze week aan de Working Group on the Antropocene. Deze werkgroep stemde ermee in het nieuwe tijdvak te omarmen. De volgende stap naar de officiële wijziging is de goedkeuring van de Internationale Commissie voor Stratigrafie, waarvoor de werkgroep een verzoek moet indienen.

Metingen

Om vast te stellen dat we inderdaad in een nieuw tijdperk leven, bekeken de wetenschappers onder andere verschillende grond- en ijslagen. Ze zochten daarbij naar sporen die kunnen aantonen dat mensen invloed hebben op het ecosysteem. Daaruit bleek dat de nucleaire tests die tussen 1945 en 1950 plaatsvonden wereldwijd in de bodem is terug te zien. En dat zal voor nog zeker 10.000 jaar zo blijven. Daarnaast vonden de wetenschappers bewijzen terug van pesticiden en asdeeltjes van vervuilende brandstoffen.

Maar deze sporen zijn niet de enige reden voor het inluiden van een nieuw tijdsperk. In de laatste eeuwen zijn er, dankzij de mens, nieuwe materialen bijgekomen. Denk maar aan beton of plastic. Vooral dat laatste materiaal heeft een grote impact. Zo is er de plastic soep in de oceaan. Die zorgt ervoor dat we overal te wereld kleine deeltjes plastic zullen terugvinden. Waters noemt ze zelfs de fossielen van de toekomst.

Naam

Waters is zelf niet verantwoordelijk voor de naam van onze nieuwe periode. Die hebben we te danken aan Nobelprijswinnaar Paul Crutzen. Deze chemicus gaf in 2000 al aan dat we ons in een nieuw tijdvak bevonden. Het tijdperk van de mens, oftewel: het Antropoceen.

Niet iedereen is blij met die benaming. Geoloog Salomon Kroonenberg vindt het “getuigen van menselijke hoogmoed om een geologisch tijdperk naar jezelf te noemen”, mailt hij. Maar als een nieuw tijdperk is begonnen en mensen daarvan de reden zijn, is er dan een betere benaming denkbaar?

“Een gebeurtenis, geen tijdperk”

Hoewel niet is te ontkennen dat de mens een duidelijke invloed heeft op het ecosysteem, is het nog maar de vraag of we dat over duizenden jaren nog terug kunnen zien. De radioactieve deeltjes zullen langzaamaan verdwijnen, de plastic deeltjes zullen ooit worden afgebroken en ook beton zal op een dag weer gewoon weer in de natuur opgaan. Hoe groot is onze invloed dan werkelijk?

Geoloog Lars van den Hoek Ostende denkt dat onze aanwezigheid slechts een minimale impact heeft op de echt lange termijn. “Geologische tijdperken worden gedefinieerd aan de hand van een sectie waarin de veranderingen in de aardlagen zichtbaar is. We weten dat veel van de sedimenten die na 1950 zijn afgezet weer redelijk snel zullen eroderen. Dat is een continu proces. Daarmee verdwijnt dus een stuk geologisch bewijs.”

Van den Hoek Ostende geeft aan dat de wetenschappers vooral een beeld schetsen van de invloed op de aarde voor het grote publiek. Ze laten zeker voldoende bewijzen zien dat we in een andere wereld leven dan vijfduizend jaar geleden, maar dat heeft geen meerwaarde voor geologen. “Aangezien niet veel geologen zich druk maken over een periode van enkele duizenden jaren, is mijn persoonlijk inschatting dat het Antropoceen over een half miljoen jaar eerder als een gebeurtenis met grote impact dan als een gehele periode zal worden gezien.”

Bronnen: Science, Live Science, The Guardian