We zijn dol op die afbeeldingen die je bedotten waar je bij staat. Al helemaal wanneer we de wetenschap achter de truc uitvinden.

Een optische illusie is onlangs viral gegaan. Waarom? Omdat je het vermogen om kleur te zien verliest wanneer je ernaar kijkt. En dat is vreemd! De afbeelding laat een paar pastelkleuren zien, maar wanneer je er lang genoeg naar staart, verdwijnen die kleuren als sneeuw voor de zon. Voor het gemak laten we je de illusie zien met een stip in het midden, zodat je je daar op kunt focussen. Kijk er nu 20 seconden naar:

Merkte je het ook? Hoe is dit mogelijk?

Dit vind je ook leuk:

• Van deze optische illusie ga je hallucineren
• Deze foto’s zijn exact hetzelfde, maar dat lijken ze niet

Troxler-effect

“De oorzaak van dit soort effecten ligt in de lijn van het zogenaamde Troxler fading“, zegt cognitief psycholoog Yaïr Pinto (Universiteit van Amsterdam). “Wat bij Troxler fading gebeurt is dat door adaptatie (gewenning, red.) het inkomende signaal vanaf het netvlies zwakker wordt (de lichtgevoelige netvliescellen raken uitgeput) en daardoor moet het brein meer invullen.”

De Zwitserse arts Ignaz Paul Vital Troxler ontdekte in de negentiende eeuw dat wanneer hij op één punt fixeerde, alle omliggende elementen langzaamaan vervaagden of zelfs verdwenen.

Oogsprong

Dat dit effect optreedt, heeft alles te maken met saccades, ook wel oogsprongen genoemd. Dit zijn snelle bewegingen van de ogen met als doel een nieuw focuspunt te vinden. Dankzij deze snelle oogbewegingen kan het netvlies, met al zijn lichtgevoelige cellen, ons gezichtsveld scannen met de hoogste resolutie.

Maar wanneer we onze kijkers richten op een zwart puntje (zoals in bovenstaande afbeelding) raken de lichtgevoelige cellen van het netvlies gewend aan de onveranderlijke omgeving en worden ze geleidelijk aan ongevoelig voor de stimulus. Na korte tijd vervagen de omliggende kleuren (of objecten) en zie je ze niet meer. Tot je weer een paar keer met je ogen knippert.

Pinto: “Je kleursignaal wordt steeds zwakker en je brein gaat het vervolgens invullen op grond van wat het nog wel vrij goed kan waarnemen, namelijk de helderheid. Maar omdat het nauwelijks meer toegang heeft tot kleurinformatie vullen je hersenen het hele plaatje in alsof er helemaal geen kleur is.”

Sokken aan

Je kunt het gewenningseffect – dat ook wel neurale adaptatie wordt genoemd – vergelijken met het dragen van sokken. Wanneer je ze net aandoet, voel je ze nog, maar na verloop van tijd niet meer, omdat er gewenning optreedt. Zo werkt het ook met de kleuren in deze optische illusie.

Kun je er geen genoeg van krijgen? Dan hebben we hier nog een paar optische illusies voor je die op het Troxler-effect berusten:

Bronnen: The Verge, ScienceAlert

Beeld: Reddit/NightBreeze13

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!