De ontdekking van complexe organische moleculen maakt deze kleine maan een nóg interessanter doelwit in onze zoektocht naar mogelijk buitenaards leven.
Klein maar fijn: dat gaat zeker op voor Enceladus, een van de manen van Saturnus. Want hoewel het hemellichaam met een diameter van 500 kilometer echt een ‘kleintje’ is, worden er grootste ontdekkingen gedaan. Zo zou de ‘ijzige’ maan complexe, organische moleculen bevatten die vanuit de diepte van de oceaan naar boven komen borrelen. Dat schreven onderzoekers van de Duitse Heidelberg-universiteit onlangs in vakblad Nature. De bevindingen maken het nog aannemelijker dat er leven mogelijk is op het maantje.
Lees ook: Bedankt Cassini!
Minimaan
Vanaf 2005 zorgen metingen van ruimtesonde Cassini ervoor dat Enceladus meer en meer in de spotlight komt te staan. In de loop van de jaren werd duidelijk dat het maantje van ringplaneet Saturnus een vloeibare oceaan onder het ijzige oppervlak moest hebben. Dat, en de vondst van vulkanische activiteit en simpele organische moleculen zoals CO2, waterstof en methaan, maakten de kleine maan een veelbelovende kandidaat voor het huizen van leven.
IJzige geisers
Nu, bijna een jaar na Cassini’s ‘pensioen’, vinden onderzoekers nog een aanwijzing voor de mogelijkheid van leven op de maan. Het team analyseerde restjes Enceladiaans zeewater dat als een soort geiser in pluimen wordt gelanceerd (zie foto hieronder). Wat bleek: het zat bomvol complexe organische moleculen die volgens de onderzoekers typisch zouden zijn voor chemische processen nodig voor leven.
Een foto die Cassini in 2010 maakte van de pluimen waterdamp die door het ijs naar buiten sproeien. Bron: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute).
Complexe bubbels
Planeetdeskundige Stéphanie Cazaux (TU Delft) is enthousiast. “Met de massaspectrometer mat Cassini verschillende soorten organische moleculen. Welke dat précies zijn, is niet bekend. Bij de impact met Cassini zijn ze namelijk in ‘stukjes’ gebroken”, vertelt ze. Die brokstukken zijn al vele malen groter dan de simpele organische moleculen die de onderzoekers eerder vonden.
Volgens de onderzoekers zijn de organische moleculen het product van vulkanische activiteit op de zeebodem, waarbij materiaal vanuit Enceladus’ kern in de oceaan wordt ‘gespoten’. Dat drijft vervolgens in de vorm van gasbubbels naar de oppervlakte waar ze knappen. Daar, onder het ijs, zou zo een dunne laag organisch materiaal gevormd worden, waarvan af en toe in pluimen kleine beetjes van de ruimte in gelanceerd worden.
Zo zouden de complexe organische moleculen vanuit de kern van het maantje in de ruimte terecht komen. Bron: ESA, F. Postberg et al (2018).
Toekomst
Hoewel de bevindingen veelbelovend zijn, zijn we er nog niet. “Mensen willen weten of er leven kan ontstaan op Enceladus. Maar voorlopig betekent de aanwezigheid van de moleculen alleen dat ze op de maan kunnen bestaan en niet zijn vernietigd”, stelt Cazaux. “Helaas is het erg moeilijk na te gaan of er leven mogelijk is zolang we alleen zien wat er uit de vulkanen komt, en we niet direct in de oceaan kunnen kijken”, besluit de wetenschapper.
Om uitsluitsel te geven over de mogelijkheid van leven op de maan, is er dus meer onderzoek nodig. Maar, Enceladus, hoe klein ‘ie ook is, is er zeker een om te onthouden.
Beeld: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute, ESA; F. Postberg et al (2018)
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!