Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
NASA’s Marskarretje Perseverance heeft voor het eerst het geluid van een voorbijrazende stofhoos op Mars vastgelegd.
Het was pure mazzel toen Marsverkenner Perseverance op 27 september 2021 precies in het pad van een stofhoos stond. Daardoor kon de robot – zelf zo groot als een Volkswagen Kever – voor het eerst opnemen hoe het klinkt als een Marswervelwind vol stof woedt. In Nature beschrijven onderzoeker Naomi Murdoch (Universiteit van Toulouse) en haar collega’s het natuurgeweld.
Lees ook:
Stevig briesje
Stofhozen op Mars ontstaan net zoals op aarde als lucht vlakbij het oppervlak opwarmt door de zon en opstijgt. Daardoor wordt lucht uit de omgeving aangezogen, die in een spiraal naar het centrum van de stofhoos beweegt. Zo ontstaat een rondwervelende muur van wind, die fijn stof van het oppervlak meesleurt.
Uit hun opnames en uit metingen met andere instrumenten aan boord van Perseverance konden de wetenschappers allerlei details over de stofhoos van september 2021 afleiden. Die was wel 118 meter hoog, hoger dan de Domtoren in Utrecht. De stofhoos trok met een tempo van 18 kilometer/uur over Perseverance. Uit de metingen is zelfs de windsnelheid in de wanden van de windhoos te halen, waar de lucht het snelst beweegt: tussen de 32 en 36 km/uur. Voor aardse begrippen een stevig briesje, maar in de ijle atmosfeer van Mars een stevige rukwind.
Dat Perseverance dichtbij stofhozen (dust devils, in het Engels) zou komen, hadden Marsonderzoekers wel gehoopt. Die komen namelijk geregeld voor in de Jezerokrater waar de robot in februari 2021 is geland; zo’n vijf stofhozen per Marsdag, blijkt uit onderzoek uit augustus. Perseverance’s collega-robot InSight zag er vanaf zijn stek op Elysium Planitia in anderhalf jaar geen een.
Camerabeeld van de naderende stofhoos. Stofdeeltjes zijn aangegeven met blauw (weinig stof) en paars (veel stofdeeltjes).
Beeld: N. Murdoch / ISAE-SUPAERO
Zuchten
Als de voor- en daarna de achterkant van de stofhoos over de robot trekken, hoor je twee flinke zuchten, alsof iemand zwaar in de microfoon ademt. Daar tussenin is het stil, dan bevindt het karretje zich even in het oog van de stofhoos.
Het klinkt weinig indrukwekkend, maar toch zijn de Perseverance-onderzoekers in de wolken met deze eerste directe meting aan een stofhoos op de rode planeet. Niet alleen tonen ze aan dat je een microfoon kunt gebruiken om wind op Mars te meten, hun meting was zelfs gevoelig genoeg om de inslag van individuele stofdeeltjes op de rover op te pikken.
Stofhozen begrijpen is belangrijk voor het ontwerp van toekomstige Marsmissies, denken Murdoch en collega’s. Stofwinden slijten namelijk gevoelige onderdelen en bedekken zonnepanelen, dus voorspellen hoe vaak je daar last van krijgt, kan erg nuttig zijn. “Dankzij deze metingen kunnen we leren hoe de wind stof oppikt op Mars”, schrijven de wetenschappers in hun persbericht. De eerste stap naar een ‘code rood’ in de weersvoorspelling op onze buurplaneet.
Bron: Nature
Beeld: NASA/JPL-Caltech