Lange tijd werd aangenomen dat planten 420 miljoen jaar geleden ‘voet zetten’ aan land, maar nu blijkt dat onze aardbol al veel eerder groen bevatte.
De eerste paar jaren (lees: vier miljard jaar) was er niet veel aan op onze aarde. Er was geen leven, dus het was maar een dooie boel. Dat veranderde met de komst van planten aan land, waarmee de continenten groener werden en daarmee leefomgevingen werden gecreëerd voor de dieren later.
Het groener worden van de aarde vond zo’n 420 miljoen jaar geleden plaats. Dat baseerden onderzoekers op de oudste fossiele planten. Maar uit nieuw onderzoek, verricht door wetenschappers van de University of Bristol, blijkt nu dat de eerste zaailingen al veel eerder op land verschenen. Namelijk 500 miljoen jaar geleden.
Mosachtige plantjes
We hebben het hier niet meteen over enorme struiken en bomen, maar over mosachtige plantjes, die zijn ontstaan uit wieren die in zoetwater gedijden. Deze eerste vormen van landplanten zijn helaas uitgestorven en de kans dat ze als fossielen zijn terug te vinden, is nihil.
Daarom moesten de onderzoekers zich tot een andere methode richten om uit te zoeken wanneer de eerste planten zich aan land waagden. De zogenaamde moleculaire klok-aanpak vult de ‘gaten van het fossielenarchief’ door te kijken naar wanneer gemeenschappelijke voorouders van (planten)soorten leefden. Dankzij de mutatiesnelheid van biomoleculen – waaronder aminozuren in eiwitten of nucleotiden in DNA – kunnen wetenschappers daar een schatting van maken.
Zodoende kwamen de onderzoekers op een schatting van 500 miljoen jaar geleden. De eerste complexe planten in water (algen) waren er wel al veel eerder: zo’n 1,6 miljard jaar geleden.
Op de schop
Maar waarom is het zo belangrijk om te weten wanneer de eerste planten op land ontstonden? “Omdat er veel over te doen is wanneer de eerste dieren op land verschenen”, zegt aardwetenschapper Bernd Andeweg (Vrije Universiteit Amsterdam). “Dat werd pas mogelijk toen planten ontstonden die bescherming boden tegen schadelijk straling (en natuurlijk plantaardig materiaal dat eetbaar leek).”
“Wat dat betreft zegt het dus veel over hoeveel tijd leven nodig heeft gehad zich te ontwikkelen op het land. Ook zegt het veel over de veranderingen die in de atmosfeer plaatsvonden en hoe snel dat ging.”
Sedimentoloog Hemmo Abels (TU Delft) is het daar mee eens. “Ons begrip van de aarde hangt af van de kennis die wij hebben uit het geologisch verleden”, mailt hij. “Planten spelen een belangrijke rol in de CO2-opname uit de atmosfeer, in de verwering en erosie van gesteentes en in de voedselketen op land. Mochten planten er al 100 miljoen jaar eerder zijn dan moeten dus vele ideeën op de schop over deze vroege periode van ontwikkeling van de aarde.”
Bronnen: Proceedings of the National Academy of Sciences, University of Bristol, BBC News, New Atlas, Isabel van Waveren (Naturalis Biodiversity Center)
Beeld: Paul Kenrick
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!