Vrouwen die duizenden jaren geleden harde arbeid verzetten in de landbouw hadden sterkere armbotten dan moderne roeiers.
De noeste mannen en vrouwen van professionele roeiteams trainen meermaals per dag en varen minstens 100 kilometer per week. Niemand die aan de armkracht van deze atleten twijfelt. Toch worden de roeivrouwen in botsterkte verslagen door prehistorische vrouwen die het land bewerkten en graan maalden, zo lijkt een analyse van de University of Cambridge uit te wijzen.
Botsterkte onderschat
De studie is bijzonder, want nooit eerder zijn de botten van vroeger levende vrouwen vergeleken met de beenderen van moderne levende vrouwen. In het verleden hebben wetenschappers wel een inschatting gemaakt van de botsterkte, maar dat gebeurde altijd in vergelijking met mannelijke tijdgenoten.
Maar daar zit hem het probleem. Fysieke impact en spieractiviteit hebben op mannelijke botten een heel ander effect dan op vrouwelijk botten. Als een mannelijk bot dikker is dan een vrouwelijk bot wil dat niet automatisch zeggen dat het mannelijk bot sterker is. Kortom, de botsterkte van prehistorische dames is stelselmatig onderschat.
In de CT-scanner
Dat moet anders, dachten de Cambridge-onderzoekers. Zij schakelden de hulp in van twee universitaire vrouwenroeiteams. Van zowel het opperarmbeen als de scheenbeen werd een CT-scan gemaakt. Datzelfde werd gedaan met beenderen van vrouwen uit de eerste 6000 jaar sinds de opkomst van de landbouw in het tijdperk Neolithicum (zo’n 7500 jaar geleden). Ook een aantal studentes van de universiteit, die een gezapige levensstijl hadden, ondergingen de scan. Daarna werd de balans opgemaakt.
De neolitische vrouwen die tussen 7400 en 7000 jaar terug leefden, hadden een vergelijkbare botsterkte als de hedendaagse roeiers. Maar de armbotten bleken maar liefst 11 tot 16 procent meer kracht te bezitten. In vergelijking met de ‘luie’ studentes was dit percentage zelfs 30 procent. De vrouwen aan het begin van de Bronstijd (4300-3500 jaar geleden) hadden 9 tot 13 procent sterkere armbotten dan de moderne roeidames. Wel bezaten ze zo’n 12 procent zwakkere scheenbeenbotten.
Harde arbeid
Volgens de onderzoekers is het helemaal niet gek dat neolithische vrouwen de hedendaagse roeidames verslaan op het gebied van armsterkte. Het werk dat ze verrichten loog er niet om: het planten, telen en uit de grond trekken van gewassen met de hand; het malen van graan tot meel tussen twee grote stenen tot wel vijf uur per dag; en andere dagelijks terugkerende klusjes als het oppompen van water, verwerken van melk en vlees en leer en wol omzetten in kleding. Dat laat zijn fysieke sporen na in de botten.
“Dat vrouwen toen sterkere botten hadden dan vrouwen nu, verbaast me niets, want ook via andere aanwijzingen weten we al dat mensen toen veel meer lichamelijk werk verrichten dan wij dat nog doen”, vertelt prehistoricus Harry Fokkens (Universiteit Leiden). “Ik heb zelf een grafveldje van circa 4000 jaar geleden laten onderzoeken waaruit bleek dat mensen vaak slijtage hadden aan de rugwervels, knieën, pols- en armgewrichten.”
Middeleeuwse skeletten
“Dit soort onderzoek vind ik leuk, omdat het weer een heel andere kant laat zien van het dagelijkse leven in die tijd, een kant die we doorgaans niet in beeld krijgen door onderzoek van huizen of potjes”, vervolgt Fokkens. “Overigens zou ik ook wel willen weten hoe de trend is bij middeleeuwse en latere skeletten, want ik vermoed dat ook die vrouwen en mannen nog veel zwaar werk deden.”
Stijn Arnoldussen (Rijksuniversiteit Groningen) noemt het onderzoek overtuigend, maar vindt de uitkomsten net als Fokkens niet zo verrassend. “Archeologen en fysisch-antropologen zijn zich vaak al wel bewust dat de rol die vrouwen speelden in de bestaanseconomie van prehistorische boerengemeenschappen onderbelicht blijft”, stelt hij. “Helaas betreft het hier een onderzoek op slechts circa 80 individuen in het stroomgebied van de Donau. Ik zou zulke gegevens ook wel van onze hoek van Europa willen zien.”
Bronnen: Science Advances, University of Cambridge, Popular Science, Science Alert
Beeld: University of Cambridge/YouTube (boven artikel), Fred Lewsey/University of Cambridge (in artikel)
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!