Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De gigantische blauwe vinvis heeft er een concurrent bij: vroeger zwom in de oceanen een walvis rond die mogelijk wel driemaal zo zwaar was.
Het grootste dier op aarde is zonder twijfel de blauwe vinvis. Een mannetje van deze soort weegt al gauw ruim 150.000 kilogram en is bijna 30 meter lang. Maar is hij ook het grootste wezen dat ooit heeft geleefd, zoals nu vaak gedacht? Een internationaal onderzoeksteam, onder leiding van Eli Amson van het Staatliches Museum für Naturkunde Stuttgart, denkt van niet. Het gedeeltelijke skelet van Perucetus colossus toont aan dat deze prehistorische walvis misschien wel de allergrootste ter aarde ooit was. De bevindingen zijn beschreven in Nature.
Lees ook:
- Walvis legt in twee maanden 6000 km af voor seks
- Bijzonder: vijf ‘dansende’ walvishaaien
- Verslikt een walvis zich nooit eens?
Van hert tot walvis
Veel mensen denken dat walvissen altijd in zee hebben geleefd, maar dat klopt niet. Ze stammen af van een hertachtig wezentje, de Indohyus, die 50 miljoen jaar geleden leefde. Om aan roofdieren op het land te ontsnappen, begon het hertje steeds vaker de zee op te zoeken. Via een otterachtige tussenvorm (de Peregocetus) ontstond uiteindelijk het eerste walvissengeslacht, de Basilosaurussen. Een zo’n Basilosaurus blijkt nu P. colossus te zijn.
Paleontologen vonden van deze prehistorische walvis in Zuid-Peru dertien ruggenwervels, vier ribben en een heupbeen. Ze dateerden de beenderen op 39 miljoen jaar oud. Vervolgens bouwden Amson en zijn team een computermodel van het gedeeltelijke skelet. De onderzoekers konden daarmee het lichaam van P. colossus van kop tot teen ‘nameten’.
BMI berekenen
Die berekeningen laten zien dat de totale botmassa van P. colossus tussen de 5,3 en 7,6 ton bedroeg. Dit is maar liefst twee tot driemaal zo zwaar als de blauwe vinvis! Vanwege de unieke skeletstructuur bleek de bepaling van het totale lichaamsgewicht (met het vlees en vet erbij) een stuk lastiger.
De onderzoekers besloten van een aantal bekende walvisachtigen de BMI (Body Mass Index, een verhouding van gewicht en lengte) en de botmassa te berekenen. Door nu de lijn door te trekken naar de enorme botmassa van P. colossus konden ze toch het totale lichaamsgewicht van de gigant achterhalen: tussen de 85 en 340 ton. Dat valt dus binnen de gewichtsklasse van de blauwe vinvis of daar ruim buiten. Oftewel: P. colossus zou het grootste en zwaarste dier aller tijden kunnen zijn.
Trage zwemmer in het ondiepe
Gaaf natuurlijk, zo’n mogelijk record. Maar wat betekent de ontdekking van deze mega-walvis voor de evolutie van de walvisachtigen? Paleontologen dachten voorheen dat het enorm worden, ofwel gigantisme, van zeedieren een trend is van de laatste 30 miljoen jaar, met de blauwe vinvis als ultieme toppunt. Maar nu blijkt de piek van lichaamsgewicht mogelijk al 10 miljoen jaar eerder te zijn bereikt.
Overigens onthulden de botten van P. colossus nog meer over het gigantische zeedier. “De beschreven fossielen zijn een schoolvoorbeeld van pachyostose“, vertelt paleontoloog Dennis Voeten van de Uppsala-Universiteit in Zweden. “Dat is een aanpassing aan het skelet waarbij de botten veel dikker en zwaarder worden dan bij voorouderlijke dieren. Dit helpt in het water levende werveldieren, zoals de prehistorische walvis, om hun drijfvermogen zodanig te beïnvloeden dat ze niet boven komen drijven.”
“De aanwezigheid van deze verregaande pachyostose in het skelet is opvallend, omdat moderne walvissen juist een vrij poreuze, sponsachtige structuur hebben”, vervolgt Voeten. “Dit suggereert dat P. colossus in het ondiepe dichtbij de kust moet hebben geleefd, zoals de onderzoekers ook aangeven. Maar om dit zeker te weten moeten we nu eerst iets over het dieet en leefgebied te weten komen. Daarvoor zijn een schedel en/of tanden nodig.” Nog even verder zoeken in Zuid-Peru dus.
Bronnen: Nature, Nature News
Openingsbeeld: Albert Gennari