Een Chinese boer vond in 2014 een dinosaurusfossiel op zijn land. Nu blijkt het om een heel bijzonder soort te gaan.
In de dierenwereld wordt alles uit de kast gehaald om maar zo aantrekkelijk mogelijk gevonden te worden. Zo schreven we vorige week nog over de mannelijke paradijsvogel die zijn veren zo zwart mogelijk wil hebben om vrouwtjes aan te trekken. Kolibries en pauwen, daarentegen, komen juist heel erg kleurrijk voor de dag. En nu blijkt dat een 161 miljoen jaar oude dinosoort ook al kleurrijke veren bezat.
Pigmentcellen
Een boer in China vond in 2014 het fossiel van de dino en sindsdien heeft het Paleontologische Museum in Liaoning het in handen. Bijzonder aan de vondst is dat het fossiel enorm goed bewaard is gebleven. Zo goed dat de structuren in de veren tot op nanoschaal konden worden onderzocht.
Een internationaal team van wetenschappers bestudeerde de veren met een rasterelektronenmicroscoop. In kleine organische structuren in de veren vonden de onderzoekers melanosomen (pigmentcellen) die in tegenwoordige vogels ook zijn te zien.
Zelfde vorm
Het pigment was niet meer aanwezig in deze cellen, maar de structuren wel en die onthulden veel. De afgeplatte vorm van de melanosomen van de dino kwam overeen met die van kleurrijke, moderne vogels, zoals de kolibrie. Op grond daarvan kwam het onderzoeksteam tot de conclusie dat de veren van deze dinosaurus ook kleuren lieten zien.
“Die zijn tot stand gekomen doordat de pigmentcellen bepaalde delen van het kleurenspectrum eruit filterden, waardoor het teruggekaatste licht een bepaalde kleur en kleurschakering kreeg”, zegt Jan Smit, hoogleraar in de geologie en paleontologie aan de Vrije Universiteit.
Paleontoloog en geoloog Dennis Voeten vergelijkt het kleureffect van de veren met olie of parelmoer. “De kleuren veranderen namelijk wanneer je ze beweegt. Denk ook aan vogels, zoals spreeuwen en mannetjeseenden.”
Regenboog met kuif
Smit is razend enthousiast over de vondst. “Dit fossiel is zo mooi bewaard gebleven. Normaal gesproken zijn deze structuren na 120 miljoen jaar gewoon weg! Het wereldberoemde fossiel van Archaeopteryx, waar Darwin min of meer zijn gelijk mee haalde, laat nog net de baard van veren zien, omgezet in een totaal ander mineraal dan waar de veren zelf van gebouwd zijn. Dat is hier niet het geval.”
Omdat de dino zulke kleurrijke veren had, kreeg het beest de toepasselijke naam Caihong juji wat Mandarijn is voor ‘regenboog met de grote kuif’. Want dat is ook opmerkelijk aan dit exemplaar; hij had de kop van een vleesetende Velociraptor met een harde kam (een soort kuif dus), maar zijn lichaam had de grootte van een eend.
Hanenkam
C. juji is niet de eerste dinosoort met kleurrijke veren. Microraptor ging hem voor, maar deze soort leefde 40 miljoen jaar later dan C. juji. Dat betekent dat dit het oudste, tot nu toe bekende exemplaar is met veren die alle kleuren van de regenboog had.
“Wat het fossiel ook laat zien, is dat de voorpoten en ook de sterkte van de veren waarschijnlijk niet geschikt waren voor vlucht”, zegt Voeten. “Dit is belangrijke informatie, want het wijst erop dat de veren een andere rol hadden. Er wordt gesuggereerd dat dergelijke kleuren, in combinatie met de botkammetjes op de schedel, uitingen zijn van signalering, bijvoorbeeld voor het verdedigen van een territorium of het aantrekken van het andere geslacht.”
“Kortom, dit fossiel verschaft interessante nieuwe informatie over het verenkleed van dinosauriërs die vrij nauw verwant zijn aan de eerste vogels. Dit geeft ons een idee over het uiterlijk en de functie van veren voordat vogels ze gingen gebruiken om te vliegen.”
Bronnen: Nature Communications, Live Science, New Atlas
Beeld: Velizar Simeonovski, The Field Museum, for UT Austin Jackson School of Geosciences
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!