Deze kikker heeft wel twaalf geslachtschromosomen, het grootste aantal ooit ontdekt in gewervelden.

Wij mensen hebben 23 paar chromosomen, waarvan één paar geslachtschromosomen. Dit DNA-paar bepaalt of we een vrouw of een man worden. Maar baas boven baas: Braziliaanse wetenschappers hebben de reuzenfluitkikker (Leptodactylus pentadactylus) eens beter ‘bekeken’ en deze blijkt wel zes paar te bezitten! Dit breekt het record van het vogelbekdier dat vijf paar heeft.

X en Y

Het is niet alleen een recordaantal, maar de kikker bezit zelfs meer geslachtschromosomen dan ‘normale’ chromosomen. Van deze normale heeft hij er namelijk slechts tien. Vrouwtjes hebben twaalf en mannetjes zes verschillende X-chromosomen. De heren hebben daarnaast ook zes Y-chromosomen tot hun beschikking. In onderstaande afbeelding zie je op de bovenste rij de vrouwelijke chromosomen van de kikkersoort en de onderste twee rijen de mannelijke.

Gazoni, T., Haddad, C.F.B., Narimatsu, H. et al. Chromosoma (2018)

Gameten

De wetenschappers waren uiteraard ook geïnteresseerd in het ontstaan van de gameten – zaad- en eicellen – van de kikkers. Ze hingen fluorescerende labels aan het DNA en keken met een speciale microscoop naar de celdeling.

Bij mensen ontstaan gameten tijdens een proces genaamd meiose. Tijdens dit proces verdubbelen de chromosomen eerst en worden tegenover elkaar op een rij gelegd. Vervolgens worden ze uit elkaar getrokken en delen zich tot gameten. Deze geslachtscellen bevatten dan 23 chromosomen. Bij de bevruchting vormen een zaadcel en eicel samen weer 46 chromosomen.

Katja Teerds, voortplantingsfysioloog aan de Wageningen University, legt uit dat dit proces bij de reuzenfluitkikker anders werkt. “De twaalf geslachtschromosomen van de mannelijke kikker vormen een ring in plaats van een rij. Door deze ringstructuur is er na het ‘uit elkaar trekken’ minder uitwisseling van genetisch materiaal tussen de geslachtshormonen mogelijk.”

In deze structuur kan een chromosoom namelijk minder verbindingen maken met andere chromosomen dan wanneer er twee rijen netjes tegenover elkaar liggen. Het proces is echter niet uniek voor deze kikkers en al bekend bij andere diersoorten. Hieronder zie je de ringstructuren in cellen van twee verschillende mannetjes:

Gazoni, T., Haddad, C.F.B., Narimatsu, H. et al. Chromosoma (2018)

Evolutie

De wetenschappers konden in ieder geval concluderen dat geslachtsbepaling in verschillende diergroepen anders is geëvolueerd. “Het is niet goed bekend waarom er dieren zijn met veel meer geslachtschromosomen”, zegt Teerds, “Men denkt dat dit er toe kan leiden dat dit proces van meiose onder bepaalde omstandigheden een genetisch voordeel kan opleveren”.

Hoe precies is helaas niet duidelijk, maar gelukkig functioneren wijzelf prima met maar twee geslachtschromosomen.

Bronnen: Chromosoma, Gizmodo

Beeld: Analise Zocher/Flickr (Gizmodo)

Lees ook:

• Gaan we de griep uitroeien dankzij deze kikker?
• Froggy style: nieuw seksstandje van kikkers ontdekt
• Chromosomen spelen vals voor plekje in eicel

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!