Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Alsof verbleking door een warmere oceaan nog niet genoeg is, wordt koraal ook opgevreten door een zeester die enorm goed tegen hitte kan.
Het Groot Barrièrerif is het grootste koraalrif ter wereld. Het beslaat een gebied van ongeveer 334.400 vierkante kilometer in de Koraalzee, voor de kust van Noordoost-Australië. Helaas wordt het rif al tijden geplaagd door de doornenkroon, een koraaletende zeester. En dat wordt in de toekomst alleen maar erger, want de jongen van de zeester hebben een grote weerstand tegen hittegolven. Zo stellen Australische wetenschappers nu in het tijdschrift Global Change Biology.
Lees ook:
- Hoe overleven sommige koraalriffen wel een hittegolf?
- Vijf mooie koralenfoto’s
- ‘Ratten zijn slecht voor koraalriffen’
Gestrest rif
Koralen vormen een samenleving met zoöxanthellen, een bepaalde soort eencellige algen. Deze algen produceren voedingsstoffen die de koralen in leven houden. Bij bepaalde vormen van stress worden de algen afgestoten en dat leidt tot kleurverlies. Dit heet verbleking. Als de stress lang duurt, kunnen de koralen niet meer herstellen en sterven ze af.
Een van de stress-factoren is een verhoogde watertemperatuur. De verwachting is dat klimaatverandering leidt tot steeds meer hittegolven in tropische wateren. Dat heeft verwoestende gevolgen voor koraalriffen, waaronder het Groot Barrièrerif.
Maar het kan dus nog erger, stelt het onderzoeksteam, onder leiding van Maria Byrne, nu dus. Want de doornenkroon zou weleens kunnen profiteren van dat verbleken van koraal tijdens hittegolven. Dat blijkt uit een serie experimenten met de zeester.
Met gemak
Byrne en collega’s stelden jonge doornenkronen in een groot aquarium bloot aan een gestage stijging van de watertemperatuur. Ze begonnen bij 27 graden Celsius (de normale zomertemperatuur van de Koraalzee) en deden daar elke week 1 graad Celsius bij. Ze eindigden na 12 weken op 39 graden Celsius.
Al voor de laatste temperatuur bereikt was, gingen de zeesterren – logischerwijs – allemaal dood. Maar een temperatuur van 31 graden Celsius, vergelijkbaar met een flinke hittegolf, overleefden ze met gemak. Terwijl op dat moment koraal massaal zou afsterven.
Van grazers tot vleeseters
Maar wat betekenen deze bevindingen in de praktijk? De onderzoekers denken dat de doornenkroon profiteert van de verbleking van koraal tijdens een hittegolf. Dat werkt volgens hen als volgt. Ten eerste zorgt het wegvallen van de zoöxanthellen ervoor dat er andere typen algen gaan groeien op de koralen.
Deze nieuwe algen dienen als voedselbron voor de jonge doornenkronen. Bovendien hebben ze alle ruimte om te groeien en in aantal toe te nemen in het nieuwe leefgebied van de koraalskeletten. Deze ‘wachtperiode’, zoals de wetenschappers het noemen, kan wel 6 jaar duren.
Dan, wanneer de overlevende koralen eindelijk weer beginnen te groeien, vindt er een enorme omslag plaats. De doornenkronen, inmiddels volwassen, veranderen van zachtaardige zeegrazers tot bloeddorstige vleeseters. Ze verorberen de koralen en verwoesten daardoor het rif. Voor het Groot Barrièrerif gaat het tijdens zo’n uitbraak om een gebied van 15 tot 30 meter per dag dat verloren gaat!
Perfect aangepast
De zeesterren hebben hun levenscyclus, in tegenstelling tot de koralen, dus perfect aangepast aan een warmere oceaan door klimaatverandering. Dit kan een van redenen zijn dat er steeds vaker uitbraken zijn van de ‘plaagdieren’.
Maar andere factoren zijn niet uit te vlakken. Denk bijvoorbeeld aan overbevissing van dieren die de doornenkroon op het menu hebben staan, zoals de tritonshoren, een grote zeeslak. Of door overmatige algengroei, wat veroorzaakt wordt door vermesting (eutrofiëring) vanuit landbouw en industrie.
Vicieuze cirkel?
“Deze ontdekking is zeker slecht nieuws naast al het andere slechte nieuws voor koraal, namelijk de opwarming van de zee en de effecten ervan”, geeft mariene bioloog en koraal-expert Erik Meesters van de Universiteit Wageningen aan. “Het lijkt op een vicieuze cirkel die zichzelf versterkt.” Dat werkt volgens hem als volgt. “Het koraal gaat dood door klimaatverandering. Dan heb je dus meer dood koraal, waar jonge doornenkroon het goed op doen. Die gaan later dan weer koraal eten, waardoor er nog meer dode skeletten overblijven, enzovoorts.”
Maar of deze klap op klap ook daadwerkelijk gaat uitkomen, is nog maar de vraag, gaat Meesters verder. “Het is een redenatie die volgt op een lab-experiment. Of het werkelijk zo zal gaan, is niet uitgezocht. Er kunnen andere effecten optreden waardoor de zeesterren toch niet voor een uitbraak gaan zorgen. Bijvoorbeeld omdat er in de gebieden waar ze zitten nog maar heel weinig koraal is. En bijvoorbeeld in de koraalriffen van het Caribische gebied komt de doornenkroon niet voor, dus daar zal dit sowieso niet spelen.”
Bronnen: Global Change Biology, University of Sydney via EurekAlert!
Beeld: Monique Webb, Byrne et al