Tot grote vreugde troffen onderzoekers tijdens een expeditie in Indonesië een gigantische bij aan. Men dacht dat de soort was uitgestorven.

De natuur heeft het zwaar. Met een rap tempo verdwijnen overal ter wereld plant- en diersoorten. Het is dus ook wel een erg leuke en welkome meevaller als zo’n ‘uitgestorven’ soort toch nog ergens gespot wordt. Onderzoekers waren dan ook verheugd dat ze tijdens een expeditie in Indonesië een van ’s werelds grootste bijen aantroffen; de Megachile pluto. Bijna 40 jaar leek het beestje van de aardbodem te zijn verdwenen.

Lees ook: ’s Werelds zeldzaamste vogel gespot

Giga-bij

De bij, de Megachile pluto, werd niet voor niets gedoopt tot de reuzenbij van Wallace. Het insect, dat in 1858 door de Britse bioloog Alfred Wallace is ontdekt, bleek veruit de grootste bij ter wereld. Bijna zo groot als je duim is de gigantische bij; zo’n 3,8 centimeter lang én, als hij zijn vleugels uitvouwt, zo’n 6,4 centimeter breed.

Je zou zeggen dat een insect met zulke afmetingen – viermaal zo groot als een doorsnee honingbij – moeilijk over het hoofd te zien is. Toch verdween de bij na de ontdekking meer dan 150 jaar geleden compleet uit zicht. Pas in 1981 spotten entomologen de giga-bij opnieuw.

Entomoloog Eli Wyman met de reuzenbij tijdens de expeditie in Indonesië. © Clay Bolt

Zoektocht

Dat was helaas ook meteen een van de laatste keren dat men de reuzenbij zag, waarmee de soort een plekje ‘verdiende’ op de lijst van Search for Lost Species-program. Dit programma, opgezet door de Global Wildlife Conservation, houdt zich bezig met het vinden en vervolgens beschermen van verdwenen plant- en diersoorten.

De zoektocht naar ’s werelds grootste bij heeft zijn vruchten afgeworpen. Op de laatste dag van een vijfdaagse expeditie naar de noordelijke eilanden van Indonesië trof het onderzoeksteam een exemplaar aan. Het vrouwtje had haar nest gemaakt in een termietenheuvel in een boom. Daar hield ze de andere bewoners met haar flinke kaken op afstand, terwijl ze hars verzamelde om haar holletje te verstevigen.

Entomoloog Eli Wyman met een oud individu. Lange tijd was dit, opgezette exemplaar de enige Megachile pluto die men kende. © Clay Bolt

Tropisch insect

Bijna 40 jaar zou de reuzenbij van Wallace aan het oog van de wetenschap ontsnapt zijn. Blijde gezichten bij de onderzoekers dus, toen ze het vrouwtje spotten. Bioloog Menno Schilthuizen (Universiteit Leiden) is iets minder onder de indruk. “Het is goed dat er aandacht wordt besteed aan het al dan niet uitsterven van een bijensoort”, vertelt hij. “Maar eigenlijk is deze weliswaar zeldzame reuzenbij naar omstandigheden best vaak waargenomen”.

Nu is een handjevol keren in meer dan 100 jaar natuurlijk niet écht veel, maar, zo stelt de onderzoeker, niet bijzonder ongebruikelijk voor tropische insecten. “Er wordt zó weinig onderzoek naar insecten gedaan”, vertelt Schilthuizen, “met name in tropische regenwouden, dat het merendeel van de insectensoorten daar nog altijd niet bekend is. Van veel die we wel kennen is vaak slechts 1 exemplaar beschikbaar.”

Of we in de toekomst meer van de gigantische bij gaan zien, is niet duidelijk. Het team is hoopvol; des te meer we weten over het insect, des te beter instanties die zich bezighouden met natuurbehoud daarop kunnen inspelen. Daar is ook Schilthuizen het mee eens: “Het zou goed zijn als meer biologen zich wat meer zouden concentreren op insecten. Daar weten we verhoudingsgewijs immers ontzettend weinig van.”

De Megachile pluto heeft al tientallen jaren buiten zicht overleefd, fingers crossed dat het insect het nog langer volhoudt.

Bekijk het filmpje hieronder om de bijzondere bij in actie te zien:

Update 23 februari 2019: Dit artikel is verder uitgebreid met citaten van bioloog Menno Schilthuizen (Universiteit Leiden).

Bronnen: The University of Sydney, New Atlas

Beeld: Clay Bolt/University of Sydney

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!