Is SF vooral een Engels-Amerikaans fenomeen, of is het genre wereldwijd populair? Nieuw onderzoek wijst op het laatste.
Vraag iemand om wat sciencefictionschrijvers op te sommen, en je hebt dikke kans dat er alleen Amerikanen en Britten voorbij komen (met Jules Verne als voornaamste uitzondering). Ook vinden literatuurwetenschappers dat het genre zijn huidige vorm kreeg in de VS van de jaren twintig. Onderzoeker Elysia Celeste Wells (familie van?), verbonden aan het Savannah College of Art and Design (Georgia, VS), vroeg zich af of dit betekent dat SF met name een Westerns verschijnsel is. Haar conclusie: nee, dat is het niet.
Succesnummers van eigen bodem
Wells pakte haar onderzoeksvraag op drie manieren aan. Ten eerste keek ze met het programma Condor naar hoeveel en hoe er online in verschillende culturen wordt gesproken over sciencefiction. Ten tweede stelde ze vast welke titels het het beste deden op de verschillende, nationale versies van de online winkel Amazon.com. Dit deed ze met name om de vraag te beantwoorden of er tussen die succesnummers ook SF-boeken van eigen bodem zaten, of dat er alleen Engels-Amerikaans spul werd verkocht. Ten derde liet ze een aantal mensen uit uiteenlopende gebieden een enquête invullen. Op grond van de gegevens die deze zoektocht opleverde, concludeert Wells: “Engelstalige en niet-Engelstalige sciencefiction wordt geschreven en gelezen in de hele wereld.”
Wel kent de studie nog wat zwakke plekken, schrijft Wells in haar artikel. Zo was het aantal mensen dat de enquête invulde met 22 erg klein. Ook heeft Amazon maar een beperkt aantal plaatselijke versies, waaronder geen enkele in Afrika, waardoor dit deel van de resultaten niet de hele wereld bestrijkt. Aan de andere kant: tot nu toe is er überhaupt nauwelijks onderzoek gedaan naar SF wereldwijd. Wat dat betreft voegt het werk van Wells dus zeker iets toe.
Mysterieuze ’tool’
Voor Wells zelf zijn de resultaten vooral van belang met het oog op een nog wat mysterieuze tool die ze momenteel ontwikkelt, mailt ze. “Hiermee kan een gebruiker bijvoorbeeld zijn eigen product op allerlei punten vergelijken met iets uit sciencefiction. Dat gebeurt op basis van factoren die ik heb bepaald door SF die technologie bevat die later echt is ontwikkeld, te vergelijken met ‘mislukte’ SF-voorspellingen.” En als SF een wereldwijd verschijnsel is, zoals Wells’ onderzoek impliceert, dan maakt dat de inzetbaarheid van deze tool natuurlijk een stuk groter.