Deze twee apensoorten reageren vrijwel hetzelfde op specifieke gebaren. Zouden ze elkaar begrijpen?

Wetenschappers verdiepen zich al jaren in de ‘taal’ van chimpansees. Ze koppelen gebaren van de apen aan de reactie van een soortgenoot. Voor bonobo’s is nu hetzelfde gedaan en het blijkt dat ongeveer 90 procent van de gebaren overeenkomt met die van chimpansees.

Om te ontdekken of de twee apensoorten dezelfde betekenis toekennen aan de gebaren, werden deze onderzoeken met elkaar vergeleken. Hieruit concluderen de wetenschappers dat de twee diersoorten elkaar misschien wel kunnen begrijpen.

ASO

Voor het onderzoek zijn wetenschappers afgereisd naar Oeganda voor de chimpansees en naar Congo voor de bonobo’s. De wilde apen zijn geobserveerd en er zijn filmpjes gemaakt van verschillende gebaren om ze goed te kunnen vergelijken.

De bewegingen van de gebarende aap zijn gekoppeld aan de actie van zijn reagerende soortgenoot. Hiervoor werd de Apparently Satisfactory Outcome (ASO) gebruikt. Wanneer de gebarende aap niet meer reageert op de actie van zijn ‘gesprekspartner’, is hij waarschijnlijk ‘tevreden’ met het antwoord. De actie van de reagerende aap werd door de onderzoekers als juiste ‘betekenis’ genoteerd.

Frans de Waal, primatoloog aan de Universiteit Utrecht en bekend met het onderzoek, vertelt dat het een tijdrovend proces is. “Het neemt alleen al honderden uren van observatie in beslag.”

Great-Ape-Dictionary

De afbeelding hieronder laat zien op welke manieren beide apensoorten reageerden op de verschillende gebaren. Op sommige gebaren werd maar op één manier gereageerd, maar op andere wel op vier of meer manieren. Op één gebaar na was er minstens één van de reacties hetzelfde voor de bonobo’s en chimpansees.

Benieuwd hoe de bewegingen eruitzien die de wetenschappers hebben onderzocht? In de Great-Ape-Dictionary staan de verschillende gebaren onder elkaar met filmpjes van beide apensoorten.

Gebaren van de apen tegenover reacties/betekenissen. (Graham KE et al. (2018) PLoS Biol)

Meer vergelijken

“Dat de twee aapsoorten dezelfde soort communicatie hebben, was al langer bekend”, zegt De Waal. “Het nieuwe hier is dat hun gebaren ook hetzelfde betekenen.” De scheiding tussen bonobo’s en chimpansees was dan ook ‘maar’ 1 tot 2 miljoen jaar geleden.

Mariska Kret, cognitief psycholoog aan de Universiteit Leiden, vindt het een mooie verdieping om apen en mensen uit verschillende culturen en van verschillende leeftijden met elkaar te vergelijken. “Dat geeft meer inzicht in de evolutionaire oorsprong van de gebaren. “Als blijkt dat een bepaald gebaar wordt gedeeld tussen bonobo’s én ook wordt terug gezien bij mensen, is de kans groot dat de gemeenschappelijke voorouder ook zo gebaarde.”

Bronnen: PLoS Biol, EurekAlert!, Phys

Lees ook:

• Chimpansee leert nieuw woord voor ‘appel’
• Chimpansees leren steen, papier, schaar
• ‘Bonobo’s hebben voorkeur voor hufters’

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!