Snavels papegaaiduikers lichten op onder uv-lamp

Laurien Onderwater

10 april 2018 15:59

papegaaiduikers

Ooit een vogel een zonnebril zien dragen? Wij ook niet, maar deze papegaaiduiker droeg er een in naam van de wetenschap.

Papegaaiduikers zijn al prachtige dieren om te zien met hun grote, kleurrijke snavels. Maar die vogelbek blijkt nog net even iets specialer te zijn dan aanvankelijk werd gedacht. Ze bevatten namelijk fluorescerende gebieden die oplichten onder een uv-lamp. Waarom hebben deze vogels dat?

Ingevroren papegaaiduiker

Wetenschappers vermoeden al langere tijd dat de kleurrijke tekeningen op de snavels van papegaaiduikers een rol spelen in het aantrekken van het andere geslacht. Maar ornitholoog Jamie Dunning, verbonden aan de Universiteit van Nottingham, dacht al die tijd dat er meer aan de hand moest zijn.

Hij legde daarom een dode papegaaiduiker (die hij toevallig in de vriezer had liggen, want “I’m the kind of guy that people send dead birds to”) onder een uv-lamp en maakte een foto van wat hij zag:

Onder de uv-lamp gloeiden de gele richels op de snavel van de papegaaiduiker. Dit kunnen de zeevogels bij elkaar zien, omdat ze in tegenstelling tot mensen ook kleuren in het (ultra)violette deel van het kleurenspectrum kunnen waarnemen. “Deze voor mensen grotendeels onzichtbare kleuren kunnen vogels andere informatie geven over de conditie, status of geslacht van een soortgenoot en spelen daarom vaak een rol bij de partnerkeuze”, zegt ornitholoog Martijn Hammers (Rijksuniversiteit Groningen).

Zonnebril op

Nadat bij het dode exemplaar was vastgesteld dat zijn snavel fluorescerende delen bevat, wilde Dunning weten of dit voor de levende vogels ook gold. Daarvoor moest hij eerst speciale zonnebrillen voor de puffins laten maken, aangezien uv-licht schadelijk voor de ogen is. En, eerlijk is eerlijk, dat ziet er best wel tof uit:

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Ook daar trof de ornitholoog delen aan op de snavel die oplichten onder de uv-lamp. Papegaaiduikers zijn daar overigens niet uniek in; de kuifalk bezit ook een fluorescerende snavel en sommige schorpioenensoorten lichten ook op onder uv-licht.

Geschikte partner vinden

Waarom de papegaaiduiker een fluorescerende snavel heeft, weten de onderzoekers nog niet 100 procent zeker, maar evolutionair bioloog Jan Komdeur (Rijksuniversiteit Groningen) heeft wel een aantal ideeën. “Vogels lezen aan de hand van uv af hoe oud een partner is, en daarmee de kwaliteit van de genen; het is namelijk belangrijk om goede genen door te geven aan het nageslacht.”

Hammers: “Mogelijk zijn de in uv-licht fluorescerende snavels een belangrijk hulpmiddel voor deze vogels om een geschikte partner te vinden, maar of dit daadwerkelijk zo is moet nog verder onderzocht worden. Bij papegaaiduikers is het vinden van een geschikte partner erg belangrijk, omdat ze erg lang leven en de partners vaak voor lange tijd bij elkaar blijven.”

Vreemdgaan

Toch was bij papegaaiduikers al eerder vastgesteld dat ze fluorescerende snavels hebben, meent Hammers. “Een andere bioloog had dit acht jaar geleden ook al waargenomen, maar hij had dit nooit gepubliceerd. Hij gaat nu met de Engelse onderzoeker samenwerken om dit te publiceren in een wetenschappelijk tijdschrift.”

“Het was inderdaad al een beetje bekend,” zegt Komdeur, “maar later is die uv-rol achterop geraakt. Toch wordt er nog steeds onderzoek naar gedaan. Zo is ontdekt dat een vrouwtje soms genoegen neemt met een mannetje dat minder uv uitstraalt (en dus minder sterk is), omdat ze geen betere heeft kunnen vinden. Als ze dan later een sterk mannetje tegenkomt met meer uv, gaat ze daar ook mee paren. Zo krijgt ze meerdere jongen; een paar van de sterke vader en een paar van de zwakkere.”

Afwachten

Samen met collega’s in Canada heeft Dunning de ‘uv-snavel’ van de papegaaiduikers beschreven en ze wachten momenteel op de publicatie van het verslag in een wetenschappelijk tijdschrift.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Bronnen: Independent, Popular Science, IFLScience

Beeld: Jamie Dunning

Lees ook:

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!