Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Door het patroon van snelle, aan hun klauwen ontsnapte vlinders te onthouden, weten vogels aan welke ze een volgende keer niet hun tijd hoeven verdoen.
Net als hoe de felle kleuren van sommige kikkers vogels eraan herinneren dat het hapje zeer waarschijnlijk giftig is, weten ook sommige vlinders, zoals de monarch, met hun kleurpatroon een einde in een vogelmaag te voorkomen. Bij sommige vlindersoorten, zo schrijft een team onderzoekers, duidt het opvallende vleugelpatroon als een felle, gele streep op een raceauto op de snelheid van het insectje: “mij krijg je niet te pakken”. Hongerige vogels lijken ook deze vlinders, en soorten die erop lijken, liever over te slaan.
Lees ook:
Onsmakelijk
Er is veel onderzoek gedaan naar soorten die rovers met hun felle, soms complexe kleurpatronen laten weten dat ze niet lekker zijn. Zo zeggen de opvallende roodoranje, zwartgestreepte vleugels van de monarchvlinder (Danaus plexippus) bijvoorbeeld “eet mij niet op, ik ben giftig”. Vogels weten dat en laten de insecten dan ook liever met rust.
Soorten die sterk op de monarch lijken, pikken een graantje mee. Deze lookalikes mogen zelf dan niet giftig zijn, met een beetje mazzel ontsnappen ze toch aan dreigende vogelklauwen. Ze lijken, door het monarchachtige vleugelpatroon, immers wel giftig. Heel vreemd is het dan ook niet dat er veel vlindersoorten zijn wat van de monarchvlinder weg hebben.
Pak me dan
Maar giftigheid is niet de enige eigenschap die vlinders met hun kleurenpatroon duidelijk kunnen maken, zo blijkt uit het nieuwe onderzoek. Het viel coauteur Keith Willmott op dat een groep razendsnelle, tropische vlinders, de Adelpha, veel lookalikes heeft. Sommige onderzoekers denken dat Adelpha wellicht toch giftig zijn, maar Willmott was het daar niet mee eens. Giftige vlinders zijn doorgaans langzamer en hebben grote vleugels, zodat de boodschap “pas op, giftig!” duidelijk is. Adelpha zijn veel kleiner én veel sneller en behendiger.
Om te testen of het die snel- en behendigheid is, die Adelpha en lijkende soorten met hun vleugelpatroon prijsgeven, trainden de onderzoekers pimpelmezen deze tropische vlinders – die ze in het wild nooit zouden tegenomen – te vangen. Althans, papieren versies ervan.
Liever vies dan niets
De vleugels van de papieren vlinders waren patroonloos of hadden één van drie veelvoorkomende Adelpha-patronen (zie openingsbeeld). Aan sommige namaakvlinders bevestigden de onderzoekers een bittere amandelsnack om de vieze smaak van een giftige vlinder na te bootsen. Anderen ontsnapten steevast aan de pimpelmezen door razendsnel via een rail weg te schieten.
Toen de pimpelmezen uiteindelijk de kans kregen op vier echte vlinders te jagen, waaronder een Adelpha met één van de drie patronen, bleek dat de vogels de negatieve ervaringen – vieze smaak of verspilde energie aan een lege maag – aan de specifieke vleugelpatronen gekoppeld hadden. Ze ontweken de vieze en snelle vlinders.
De pimpelmezen kozen eerder de vieze vlinders achterna te zitten dan de snelle, zo zagen de onderzoekers. Waarom? Waarschijnlijk heel simpel, besluit Willmott: “liever een vies beetje eten dan een rommelende maag.”
Bronnen: Proceedings of the Royal Society B, EurekAlert!, Florida Museum
Beeld: Jeff Gage/Florida Museum of Natural History, Erika Páez