Wetenschapsjournalist en KIJK-columnist Diederik Jekel over het bekende ‘feitje’ dat je tijdens je slaap een X aantal spinnen zou inslikken.
Het afgelopen jaar heb ik geprobeerd een hoop foute wetenschappelijke verhalen te ontmaskeren. Soms stuit je op ‘feitjes’ waarvan de ontkrachting zelf een mythe is. Zo geloven nogal wat mensen dat je tijdens je slaap acht spinnen per jaar inslikt (volgens sommige bronnen zijn het er vier, of gedurende een heel leven zelfs een pond). Laten we wel wezen: zo stom zijn spinnen echt niet. Je kunt nooit uitsluiten dat er weleens een onfortuinlijke spin in de mond van een slaper is gevallen, maar acht per jaar lijkt me pure onzin.
De herkomst van dit verhaal vind je uiteraard terug op internet. Een flinke hoeveelheid bloggers verwijst naar ene Lisa Holst, die in de begindagen van het wereldwijde web het plan had opgevat om uit te zoeken of er veel goedgelovige mensen waren die digitale onzinverhalen overnamen. In 1993 beschreef ze in PC Professional een aantal van die fabeltjes – waaronder de spinnenmythe – en ging ze kijken wat daarmee gebeurde.
De mens bleek inderdaad goedgelovig; binnen no time werd het spinnenverhaal door talloze personen doorgestuurd. Maar is Holst er wel de bedenker van? Een aantal fanatieke bloggers probeerde haar vorig jaar te vinden. Er blijkt alleen geen Amerikaans blad met de genoemde titel te bestaan. Er is wel een Duits blad dat PC Professionell heet, maar Lisa Holst behoort niet tot de medewerkers ervan.
Nu is er dus een grote groep mensen die gelooft dat ze onbewust spinnen eten. Daarnaast hebben we een kleine groep die trots vertelt dat de anekdote onzin is, en een nog kleinere groep die niet in het bestaan van Lisa Holst gelooft. Een prachtige grap: mensen wijsmaken dat iemand ze iets heeft wijsgemaakt en dan blijkt diegene zelf een bedenksel te zijn.
Ik zal het nog eens goed uitspitten. En als ik ontdek hoe het zit, zet ik dat online. Maar misschien kom ik er nooit achter. Dan zou ik een eigen mythe kunnen beginnen – over hoe Lisa Holst met een spinnenfobie in een inrichting belandde.
Deze tekst werd eerder gepubliceerd in KIJK 12/2013. De (voorlopig?) laatste KIJK-column van Diederik vind je in KIJK 13/2013. Bekijk ook deze gesproken column over de toekomst van KIJK en de kenniseconomie.
Beeld: Studio 5982