Zwevend op elektrische velden kunnen spinnen kilometers en kilometers door het luchtruim reizen.

Van alle beesten die door ons luchtruim vliegen, is de spin misschien wel de meest onverwachte. Met behulp van zijdedraden zweven de kleine beestjes soms honderden kilometers mee op de wind. Maar hoe ze dit ook voor elkaar toveren op dagen met amper een briesje was lange tijd een raadsel. Onderzoekers aan de Bristol-universiteit lijken nu het antwoord te hebben gevonden: ook elektrische velden kunnen de zijdedraden van spinnen oppikken en meedragen, schrijven ze in Current Biology.

Lees ook: Onderzoekers leren roofspin springen

Windzeil

Dat sommige spinnen als een soort paragliders grote afstanden door het luchtruim kunnen zweven, was al langer bekend. Als een spin klaar is om ‘op te stijgen’, schiet hij zijdedraden in een waaiervormig patroon de lucht in. Voldoende wind zou dit zijden zeiltje – mét spin – oppikken en vaak op grote hoogte meevoeren.

Achtergebleven draden die gemaakt zijn bij de (mislukte) opstijgpogingen, kunnen overal blijven hangen. © Wikipedia CC

Voorheen dacht men dat het alleen wind en opstijgende warme lucht waren die de lange zweefvluchten mogelijk maakten. Maar bewegende lucht alleen verklaarde niet waarom ook zwaardere spinnen dit soort reizen maakten en waarom spinnen het ook zonder wind voor elkaar kregen.

Elektrisch veld

Al langer dacht men dat elektrische velden een rol zouden kunnen spelen. Denk maar aan hoe je haar rechtovereind gaat staan als je er een tegen je trui gewreven ballon bij houdt. De elektriciteit die is ontstaan bij het wrijven, tilt je haar als het ware op – dát zou net zo bij spinnendraden kunnen gebeuren.

Deze spin staat op het punt aan zijn zweefreis te beginnen.

En laat het nu net zo zijn dat de aarde ‘toevallig’ over een natuurlijk elektrisch veld beschikt. De intensiteit van deze zogeheten atmosferische elektriciteit, tussen het oppervlak en de ionosfeer, varieert. Waar het aardse elektrisch veld op een mooie, heldere dag zo’n 100 volt per meter kan bedragen, kan het op bijvoorbeeld een stormachtige dag stijgen tot zo’n 10 kilovolt per meter – het honderdvoudige.

Invloed

Om te testen of deze natuurlijk aanwezige elektriciteit een rol zou kunnen spelen in de zweeftochten, keken de onderzoekers naar bekende ‘vliegers’ – spinnen uit de hangmatspinnenfamilie. In een afgesloten ruimte, zonder stimuli als wind en de natuurlijke elektriciteit, induceerde het team zelf een aan te passen elektrisch veld.

Wat bleek: bij het inschakelen van het e-veld begonnen de spinnen ‘opstijggedrag’ – het maken van de zijden ‘waaiers’ – te vertonen en schoten sommige ook daadwerkelijk de lucht in. Ze zweefden zelfs omhoog bij verhoging van de kracht van het e-veld, en omlaag bij vermindering. Let wel: allemaal zonder ook maar een zuchtje wind.

Bronnen: Current Biology, University of Bristol via Science Daily

Beeld: Michael Hutchinson\ University of Bristol; E.L. Morley and D. Robert\University of Bristol

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!