Sterren als de zon komen vaak in paren. Een nieuwe analyse suggereert dat ze ook zo worden geboren. Dus waar is de tweelingbroer van de zon dan?

De drie dichtstbijzijnde sterren zijn een drieling: de dubbelster Alpha Centauri en de enkele ster Proxima Centauri. Ook andere zonachtige sterren blijken opvallend vaak tweelingen en drielingen te zijn. Lang vroegen sterrenkundigen zich af waarom dat zo is. Heeft de ene ster de andere ingevangen of worden ze als paar (of trio) geboren? Een onderzoeksduo van Harvard en de University of California, Berkeley, denkt nu dat laatste.

Evenwijdig aan gaswolk

De twee onderzoekers observeerden de pasgeboren sterren in een grote gaswolk in het sterrenbeeld Perseus. In deze Perseus molecular cloud bevinden zich eivormige kernen die het licht van nieuwe sterren binnenin blokkeren. Maar het Very Large Array-observatorium was in staat radiogolven op te vangen en de sterren in de broedkamer in kaart te brengen.

Hiermee ontdekte het team dat sterren wiens partnerster op minstens 500 AU (AU is de afstand aarde-zon) stond extreem jonge sterren waren – jonger dan een half miljoen jaar. In deze systemen liggen de sterren bovendien evenwijdig aan de lange as van de eivormige kernen. Iets oudere dubbelsterren (half miljoen tot een miljoen jaar oud) zitten dichter op elkaar en liggen niet meer evenwijdig met de wolk.

Alle sterren een tweeling

Diverse wiskundige modellen werden opgesteld om deze spreiding te kunnen uitleggen. De enige logische verklaring was dat álle sterren met een massa vergelijkbaar met de zon als tweeling moeten zijn geboren. Ook onze zon dus. In de loop der miljoenen jaren na vorming zou ongeveer 60 procent van de originele sterparen gescheiden raken.

De resultaten (binnenkort gepubliceerd in Monthly Notices of the Astronomical Society) bevestigen eerdere computersimulaties die stellen dat sterren in tweeën ontstaan en observaties dat dubbelsterren opvallend jong zijn. Maar de huidige bevindingen moeten nog wel worden gecheckt in andere sterformaties.

Astrofysicus Simon Portegies Zwart (Universiteit Leiden) vindt de ontdekking van de twee onderzoekers heel spannend. “Al weet ik niet zeker in hoeverre hun waarnemingen ook van toepassing zijn op zware dubbelsterren of dubbelsterren met een heel nauwe banen. Die worden mogelijk op andere wijze gevormd.”

Kwaadaardige tweelingbroer Nemesis

Maar hoe zit het dan met de andere helft van de tweeling van de zon? Deze partnerster, Nemesis genoemd, wordt ervan verdacht met zijn zwaartekracht de asteroïde naar de aarde te hebben geslingerd die de dino’s uitroeiden. De huidige studie levert aanwijzingen dat Nemesis inderdaad kon hebben bestaan. Maar of hij ook een kwaadaardige tweelingbroer was, valt nog te bezien. Hoe dan ook, Nemesis is nooit meer gezien. Echt hecht was de familie Zon dus niet.

Portegies Zwart is niet helemaal overtuigd van het bestaan van Nemesis. “Dit onderzoek sluit niet uit dat de zon ook op andere wijze is ontstaan. Al vind ik het wel een belangrijke observatie, en ik wacht met spanning af op de meer theoretisch georiënteerde onderzoeken die hierop verder zullen bouwen.”

Bronnen: ArXiv.org, UC Berkeley, Popular Science, Science Alert

Beeld: ESO/L. Calçada

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer (geen verzendkosten). Abonnee worden? Dat kan hier!