Wetenschappers hebben ontdekt dat stress tijdens de zwangerschap van ratten gevolgen kan hebben voor hun dochters, kleindochters en achterkleindochters.

Ratten die worden blootgesteld aan stress terwijl ze in verwachting zijn, hebben een verhoogde kans dat hun jongen te vroeg worden geboren. Dit blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Lethbridge. Ook zijn hun nakomelingen minder zwaar dan die van stressvrije moeders. Bovendien hebben dochters én kleindochters van de gestreste rat ook een verhoogd risico om vroegtijdig te baren. De zwangerschapsstress kan vier generaties lang gevolgen hebben.

Extra portie stress

Canadese wetenschappers onderzochten twee groepen zwangere ratten. De ene groep had een normale zwangerschap en diende als controlegroep, de andere groep kreeg van de twaalfde tot de achttiende dag van de zwangerschap een extra portie stress te verwerken. Deze dieren werden dagelijks 20 minuten in een klein hokje gestopt waarin ze zich niet konden bewegen. Later op de dag moesten ze 5 minuten zwemmen.

Ook de volgende twee generaties werden in een stressgroep en een gewone groep verdeeld. De onderzoekers hielden onder andere bij hoe lang de zwangerschappen duurden, hoe hoog de bloedsuikerspiegel van de beestjes was en hoe zwaar ze waren. Hieruit bleek dat dieren die tijdens de zwangerschap stress ervaren, vaker te vroeg baren. Ook was de gewichtstoename van de moeders minder, wogen hun kinderen minder op de zevende dag na de geboorte en hadden de nakomelingen een hogere bloedsuikerspiegel.

Vier generaties

Opvallend is dat zwangerschapsstress vier generaties lang gevolgen kan hebben. De dochters én kleindochters van de geplaagde ratten bleken ook kortere zwangerschappen te hebben. Het effect werd zelfs steeds sterker; terwijl de zwangerschapsduur van een matig gestreste moeder slechts drie uur korter is dan normaal (op een totale zwangerschapsduur van 540 uur), baart haar dochter (die zelf niet gestrest is) al 6 uur te vroeg en duurt de zwangerschap van haar kleindochter zelfs zo’n 10 uur minder dan bij niet ‘normale’ ratten.

Als oma én moeder gestrest zijn, dan worden de gevolgen nog eens versterkt. De zwangerschap duurt dan slechts 528 uur; maar liefst 12 uur minder dan normaal. Dit lijkt misschien weinig, maar voor een rat is dit behoorlijk veel. Ratten die meer dan 12 uur te vroeg worden geboren, zijn volgens de onderzoekers vrijwel nooit levensvatbaar.

Op mensen van toepassing?

De onderzoekers denken dat de effecten zijn toe te schrijven aan veranderingen in het microRNA. Dit is een vorm van RNA die nergens voor codeert, maar wel een rol speelt bij het aan- en uitzetten van genen. Die microRNA’s blijken te veranderen bij de dochters van ratten die tijdens de zwangerschap stress ervaren. Bovendien blijken die effecten bij hun dochters, kleindochters en achterkleindochters steeds groter te worden.

De resultaten van het onderzoek zijn volgens de wetenschappers waarschijnlijk ook op mensen van toepassing. Het is echter lastig dit te onderzoeken, omdat het niet ethisch verantwoord is om vrouwen in dergelijke stress te laten verkeren. Maar voor de zekerheid is het misschien wel een goed idee om tijdens je zwangerschap lekker op vakantie te gaan.

Bronnen: BMC Medicine, BioMed Central via EurekAlert!