De vernieuwde ‘genknutseltechniek’ knipt niet op een, twee of drie plekken, maar op maar liefst 25 genen tegelijkertijd.
Met de CRISPR-Cas-methode kunnen we razendsnel en heel precies sleutelen aan het genoom van nagenoeg elk organisme. Maar ondanks de hoge snelheid waarmee CRISPR beetjes DNA kan verwijderen, aanpassen of vervangen, beperkt de methode zich tot een handjevol knipplekken.
Tot nu, schrijven onderzoekers van de technische universiteit EHT Zürich in Nature Methods. Ze ontwikkelden een nieuwe versie van de gentechniek waarmee ze maar liefst 25 verschillende locaties in het genoom (vaak genen) tegelijkertijd konden aanpakken. En dat is nog maar het begin; in de toekomst moeten dat er honderden worden.
Lees ook:
Cas12a
In plaats van het Cas9-enzym gebruikt de nieuwe CRISPR-variant Cas12a. Uit eerder onderzoek bleek die versie van het ‘moleculaire schaartje’ namelijk nog nauwkeuriger doelwitten te kunnen identificeren en te knippen. Bovendien, zo blijkt uit het nieuwe onderzoek, kan Cas12a toe met kortere ‘RNA-adressen’ dan Cas9.
Dankzij die moleculaire adreslabeltjes weet het Cas-enzym waar in het genoom het moet zijn. De onderzoekers ontwikkelden een nieuwe plasmide (een cirkelvormige streng DNA) die extra van die sturende RNA-moleculen met zich mee kan dragen. En meer adreslabels betekent natuurlijk meer knipplekken voor Cas om te (kunnen) bezoeken.
Complexe netwerken
Genen werken zelden alleen. Veel vaker zijn ze deel van grote, complexe netwerken die op elkaar inspelen (zie openingsbeeld). Daar ligt het grote voordeel van deze CRISPR-versie. “Met onze methode kunnen we voor het eerst systematisch een heel genennetwerk in een enkele stap bewerken”, schrijft coauteur Randall Platt in een persbericht.
“Een prachtig verhaal, hoewel niet helemáál nieuw”, mailt hoogleraar microbiologie en CRISPR-expert John van der Oost (Wageningen University & Research), niet betrokken bij het onderzoek. “Het bouwt voort op twee studies uit 2015 en 2017.” In die studies karakteriseerde Van der Oost met zijn collega’s Cas12a en lieten ze zien dat er vier genen tegelijk mee veranderd kon worden.
“In dit verhaal worden daar een paar slimme trucs aan toegevoegd, zodat de genome editing (het bewerken van het genoom, red.) beter te reguleren is. Bovendien veranderen ze 25 genen in één keer. Heel mooi werk!”
Bronnen: Nature Methods, ETH Zürich, Science Alert
Beeld: ETH Zürich/Carlo Cosimo Campa
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!