Voor het eerst hebben biologen haaien gezien die, naast vissen en schelpdieren, ook bewust planten eten die in zee voorkomen.

Bij haaien heb je al snel een beeld van een bloederige witte haai voor je die zich vergrijpt aan alle levende zeedieren en soms zelfs aan mensen. Dat dat beeld niet klopt, maar is gedramatiseerd door films als Jaws, is al lang bekend. Maar van het andere uiterste – haaien die planten eten – heb je dan waarschijnlijk ook weer niet gehoord. Toch is dat wat Amerikaanse onderzoekers hebben ontdekt bij de kaphamerhaai.

Lees ook: Hoe vindt een haai zijn prooi?

Per ongeluk gegeten

Van de kaphamerhaai (Sphyrna tiburo) is al langer bekend dat hij zeegrassen eet, maar biologen namen altijd aan dat de haaiensoort ze per ongeluk binnenkreeg wanneer hij tussen de planten op zoek was naar kleine schaal- en weekdieren. Ze dachten niet dat de haaien in staat waren de planten te verteren.

Daarom wilde een van de onderzoekers, Samantha Leigh van de University of California, uitzoeken hoeveel planten de kaphamerhaai kan verteren, “want wat een dier consumeert, is niet noodzakelijkerwijs hetzelfde als wat het verteert en waar het voedingsstoffen uit haalt.”

Flexitariërs

Om dat uit te vinden, haalden Leigh en haar team zeegrassen uit de baai van Florida en plantten ze in hun laboratorium. Toen het zeegras wortel schoot, voegden de onderzoekers natriumbicarbonaatpoeder met een specifieke koolstofisotoop aan het water toe. Dit werd opgenomen door het zeegras, waardoor de planten chemisch waren gelabeld.

Vervolgens vingen de biologen vijf kaphamerhaaien, waarna ze de beesten drie weken lang in een aquarium zeegrassen en inktvissen te eten gaven. Tijdens deze periode werden de vijf haaien zwaarder.

Na een reeks testen te hebben gedaan, kwamen de onderzoekers tot de conclusie dat de haaien in staat waren het zeegras goed te verteren. Dit komt doordat kaphamerhaaien beschikken over de juiste spijsverteringsenzymen die plantencomponenten, zoals cellulose en zetmeel, afbreken.

Verder zagen de biologen, na bloedonderzoeken te hebben gedaan, hoge niveaus van de specifieke koolstofisotoop (het chemische label) in het bloed en leverweefsel van de haai, wat suggereert dat de voedingsstoffen van het zeegras inderdaad waren opgenomen. Volgens het team kunnen we er dan ook niet meer omheen: de kaphamerhaai is de eerste haaiensoort waarvan bekend is dat hij een ‘flexitariër’ is.

Grazers

Marien ecoloog en haaienbioloog Guido Leurs (Rijksuniversiteit Groningen) is erg enthousiast over het onderzoek. “Er werd aangenomen dat de haaien zeegras naar binnen werkten tijdens het zoeken naar ‘echt’ voedsel. Maar zoals de onderzoekers al aangeven is dit dus de eerste omnivore haaiensoort. Gaaf!”

“De onderzoekers maken ook een erg interessante vergelijking: de efficiëntie waarmee deze haaien het zeegras verteren, is ongeveer net zo hoog als die van jonge groene zeeschildpadden”, mailt Leurs. “Voor de duidelijkheid: deze zeeschildpadden worden bijna volledig herbivoor naarmate ze ouder worden.” Dit geeft dus aan dat het consumeren van zeegras in deze hoeveelheden wel degelijk een functie heeft voor de kaphamerhaai.

“Ik denk dat veel mensen hun beeld over haaien een beetje mogen bijstellen, waaronder veel onderzoekers. Naast dat onderzoek zoals dit mij (als haaienonderzoeker) enorm blij maakt, zijn deze resultaten ook heel belangrijk. Het gaat erg slecht met zeegrasvelden wereldwijd, en dit onderzoek toont aan dat de kleinste hamerhaaiensoort weleens een veel belangrijkere functie binnen deze ecosystemen heeft dan vooraf werd gedacht. Andersom natuurlijk ook, zeegrasvelden blijken dus ook belangrijk te zijn voor het succes van deze soort.”

Bronnen: Proceedings of the Royal Society B, The Guardian, ScienceAlert

Beeld: 123RF

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!