Onderzoekers komen met een wel heel lugubere hypothese: bij de uitbarsting van Vesuvius stierven mensen doordat hun lichaamssappen verdampten en hun hoofden explodeerden.

Augustus van het jaar 79 sloeg het noodlot toe: vulkaan Vesuvius, aan de westkust van Italië, barstte uit. Natuurgeweld van de bovenste plank waarbij duizenden om het leven kwamen. Als je niet stikte door de asregen of omkwam door de giftige gassen, waren het wel de gloeiendhete gloedwolken die je einde betekende.

Aan de hand van skelet- en schedelresten vermoeden Italiaanse onderzoekers nóg een doodsoorzaak – en niet de minste. Een merkwaardige rood-zwart mineraal residu op de botten zou betekenen dat sommige slachtoffers stierven door een razendsnelle verdamping van hun lichaamsvloeistoffen, wat leidde tot het uit elkaar knallen van hun schedel.

Lees ook: Opmerkelijke vondsten bij Japanse supervulkaan

Herculaneum

Als je Vesuvius hoort, hoor je Pompeï – de wereldberoemde Italiaanse stad die in het jaar 79 bedolven werd onder een dikke aslaag. Ook Herculaneum, op ongeveer 6 kilometer van de vulkaan, kreeg het zwaar voor de kiezen. De stad werd getroffen door een zogeheten pyroclastische stroom, of gloeiwolk – razendsnel bewegende, gloeiendhete golven van half vloeibare lava, gas, rotsen en as.

Skeletten van slachtoffers in een van de boothuizen in Herculaneum. Bron: Petrone et. al, 2018/PLOS One

Een team archeologen verbonden aan het Italiaanse Federico II universiteitsziekenhuis bestudeerde 103 skeletten uit 12 met as gevulde boothuizen in Herculaneum. Deze huizen aan de kust, initieel een schuilplaats, werden het graf van zo’n 300 mensen. “De aanwezigheid van rood-zwarte ‘vlekken’ op skeletdelen zou erop wijzen dat de vulkaanuitbarsting nog beangstigender was dan werd vermoed”, vertelt geoloog en paleontoloog Dennis Voeten.

IJzerresten

Analyses van het merkwaardige rood-zwarte materiaal onthulden de aanwezigheid van ijzer en ijzerionen. Iets wat, volgens de onderzoekers, je zou zien als bloed kookt en verdampt. Natuurlijk zouden de ijzerresten ook afkomstig kunnen zijn van metalen voorwerpen, zoals oude munten en ringen. Maar bij sommige van de slachtoffers waren dit soort voorwerpen in de verste verte niet te bekennen, aldus de onderzoekers.

Breuken in de schedels vertellen een luguber verhaal. Bron: Petrone et. al, 2018/PLOS One

Bij een razendsnelle verdamping van bloed en andere lichaamsvloeistoffen, zou de druk van de opgebouwde stoom ontzettend hoog zijn – te hoog. “Sommige schedels bevatten breukpatronen, mogelijk door ‘exploderende schedels’ veroorzaakt, als gevolg van snelle stoomvorming in de hersenen”, vertelt Voeten. “Het moge duidelijk zijn”, gaat de onderzoeker (niet betrokken bij de studie) verder, “dat indien de slachtoffers nog leefden toen dit zich voltrok, het zonder twijfel tot een dodelijke afloop geleid heeft.”

Ramp

Hoewel de slachtoffers allemaal aan de gevolgen van de uitbarsting zijn overleden, is het mogelijk dat een aantal hiervan al dood was voordat de skeletten zo werden aangetast. “Zolang het lichaam nog redelijk intact was, kon vocht nog steeds snel verdampen”, stelt Voeten. “Een macaber inzicht op de directe invloed van een vulkaanuitbarsting op levende wezens”, noemt de geoloog het. “Maar we kunnen onszelf geruststellen met de gedachte dat de slachtoffers het mogelijk niet meer bij leven meemaakten.”

De grote boosdoener in dit verhaal, vulkaan Vesuvius, is overigens nog steeds actief. De laatste uitbarsting was in 1944, waarbij naar schatting – slechts – 26 mensen omkwamen.

Bronnen: PLOS One, ScienceAlert

Beeld: Wikimedia Creative Commons, Petrone et. al, 2018/PLOS One

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!