Een vogelspotter uit Amerika stuitte eerder dit jaar op een bijzonder vogeltje: een Amerikaanse zangvogel die uit drie verschillende soorten leek te bestaan.

Op een zonnige dag in mei filmde vogelspotter Lowell Burket in Pennsylvania een kleurig vogeltje. Op het eerste gezicht leek het om een normaal Amerikaans zangvogeltje te gaan, maar toen Burket het filmpje terugkeek, merkt hij iets ongewoons op.

Het dier had de kleuren van zowel een geelvleugelzanger (Vermivora chrysoptera) als een blauwvleugelzanger (Vermivora cyanoptera), maar zijn lied klonk als dat van een roestflankzanger (Setophaga pensylvanica). Zou het hier om een hybridevorm kunnen gaan bestaande uit drie soorten?

De vogel die uit drie verschillende soorten zou bestaan. © Lowell Burket

Vogelmix

Na de vogel een aantal keer te hebben gespot, besloot Burket zijn ontdekking te rapporteren op de website van The Cornell Lab of Ornithology van de Cornell-universiteit. Een van de onderzoekers, David Toews, reageerde snel en nam een bloedmonster van de vogel.

Vervolgens onderzocht Toews met zijn team de genen die coderen voor de kleuren van de vogel. Die wezen uit dat de moedervogel een mix was van de blauw- en geelvleugelzanger. Genetische onderzoek toonde ook aan dat de vader een roestflankzanger was. Burket had dus gelijk: deze vogel bestaat uit drie verschillende soorten. Een hybride van een hybride als het ware.

Een volwassen, vrouwelijke geelvleugelzanger. © The Cornell Lab of Ornithology

Een volwassen, vrouwelijke blauwvleugelzanger. © The Cornell Lab of Ornithology

Een volwassen, mannelijke roestflankzanger. © The Cornell Lab of Ornithology

Het is de eerste keer dat vogelkenners (ornithologen) deze hybridecombinatie zien, maar het is ook zorgelijk. Wetenschappers denken namelijk dat deze kruising heeft plaatsgevonden, omdat er niet genoeg partners waren om een zuivere vogelsoort te krijgen en dat sommige vogels zich daarom wenden tot andere soorten. Vooral de populatie van geelvleugelzangers schijnt dramatisch te zijn gedaald.

Onverwachte kruising

Ornitholoog Jente Ottenburghs (Universiteit van Uppsala), gespecialiseerd in vogelhybrides, noemt het dier een bijzonder geval. “Kruisingen tussen geelvleugelzangers en blauwvleugelzangers komen regelmatig voor,” vertelt hij aan KIJK, “maar dat een hybride vervolgens met een roestflankzanger paart, is onverwacht.”

“Het is zo bijzonder”, vervolgt Ottenburghs, “omdat de geel- en blauwvleugelzangers en de roestflankzanger tot verschillende geslachten (het geslacht komt in de taxonomie boven de rang van soort red.) behoren (Vermivora en Setophaga). Meestal vinden kruisingen plaats tussen soorten van hetzelfde geslacht. Deze geslachten zijn al meer dan 10 miljoen jaar geleden uit elkaar gegaan. Ter vergelijking: de splitsing tussen mens en chimpansee vond zo’n 7 miljoen jaar geleden plaats.”

Ook ornitholoog Christiaan Both (Rijksuniversiteit Groningen) vindt de ‘gemixte’ vogel erg interessant. “Het oude biologische idee dat er tussen verschillende soorten geen succesvolle reproductie mogelijk is, is aan herziening toe. Genetische studies laten steeds meer zien dat er wel wat genetische uitwisseling is tussen soorten, terwijl in het verleden vaak werd aangenomen dat kruisingen tussen twee soorten steriel waren: er kwamen vaak wel jongen uit, maar die konden vervolgens niet meer reproduceren, dus die waren een evolutionair doodlopende weg.”

Nieuwe soort?

“Het spannende aan dit stuk is dat blijkbaar het vrouwtje, dat al een kruising was, zich nog kon voortplanten, en dat ze dat vervolgens deed met weer een andere soort”, zegt Both. Mogen we hier dan spreken van een nieuwe vogelsoort? Both: “Deze hybride zou nieuwe evolutionaire mogelijkheden kunnen bieden, omdat nieuwe genencombinaties bij elkaar komen, maar dat werkt dus alleen wanneer ze nog goed kunnen reproduceren.”

En dat is nog maar de vraag. Want als deze hybridevogel zich niet kan voortplanten, dan mag het dier ook niet als een nieuwe soort worden bestempeld.

Bronnen: Biology Letters, Cornell University, ScienceAlert

Beeld: The Cornell Lab of Ornithology

Nu in onze webshop: de KIJK-scheurkalender 2019! Deze staat vol intrigerende feiten uit de wereld van de wetenschap en technologie. Met leuke quotes, plus elke dag een ‘verjaardag’: van een bijzonder persoon of een opmerkelijke gebeurtenis. Bestel de scheurkalender hier.