Hoe kleiner het vogelbrein, hoe groter de kans op een fatale botsing in het verkeer, suggereert nieuw onderzoek.

Jaarlijks vinden bijna een kwart miljard vogels de dood in het verkeer. Wat maakt dat deze vogels te laat wegvliegen voor een aanstormende auto of een doodsmak maken tegen een autoraam? Een kleiner brein, suggereert onderzoek van twee Deense evolutiebiologen.

Ze verrichtten autopsies op 3521 vogels van 251 verschillende soorten die dood zijn gevonden in Denemarken tussen 1950 en 2015. Tot op de een honderdste gram nauwkeurig werden de gewichten genoteerd van (onbeschadigde) hersenen, lever, hart en longen. Alleen het gewicht van het brein ten opzichte van het lichaam toonde een sterkte correlatie met de doodsoorzaak: hoe lichter de hersenen, hoe groter de kans dat de vogel een verkeersongeluk niet had overleefd.

Navigatiekunsten

De onderzoekers durven niet te zeggen dat vogels met een groter brein slimmer zijn, maar ze vertonen wel cognitief gedrag dat hen grotere overlevingskansen geeft. Zo lijken vogels zich bewust van de snelheidslimiet op wegen, een onderzoek waar KIJK een paar jaar terug nog over berichtte. Vogels stijgen eerder op als een auto komt aanrijden op wegen met een hogere toegestane snelheid. Ander onderzoek suggereerde dat vogels ook rekening houden met de richting van het verkeer en het baangebruik.

Ook per vogelsoort lijkt het verband tussen breingrootte en de kans op een fatale botsing in het verkeer stand de houden. Zo hebben kraaien relatief grote hersenen, en inderdaad: ze komen relatief minder vaak om in verkeersongelukken. Ze staan dan ook bekend om hun goede navigatiekunsten tussen het verkeer. Ze staan gerust te eten op een lege baan terwijl er op enkele centimeters afstand auto’s langsrazen, om direct op te vliegen zodra een auto hun pad kruist.

Veel slimmer dan gedacht

Hoogleraar cognitieve neurobiologie Johan Bolhuis gaat het hier om een goed uitgevoerde studie, met grote aantallen, juiste analyses en controlegroepen. Hij vindt de uitkomst interessant maar niet verrassend. “We weten al enige tijd dat bepaalde vogelsoorten veel ‘slimmer’ zijn dan voorheen gedacht. Ook weten we al dat er correlaties zijn tussen relatieve hersengrootte en een aantal maten voor intelligentie, zoals innovatie en sociaal leren. In dit geval kunnen vogels leren om de weg te mijden als het druk verkeer is.”

Nu is de vraag: zou het kunnen dat bepaalde vogelsoorten, zoals de kraai, in de loop der generaties zo zijn geëvolueerd dat vogels met grote hersenen en daarmee betere navigeervermogen vaker voorkomen? De onderzoekers zijn sceptisch. Ze geven in hun publicatie in Royal Society Open Science aan dat snel bewegend verkeer minder dan een eeuw oud is. Deze periode is te kort voor vogels om zich aan te passen. Bovendien is het dodental door verkeer (0,114 procent van alle vogels) niet groot genoeg om veranderingen te veroorzaken.

Bronnen: Royal Society Open Science, AFP