Amerikaanse wetenschappers hebben ontdekt dat vogels hun gebit al 116 miljoen jaar geleden zijn kwijtgeraakt.
In 1861 werd het fossiel van de uitgestorven vogel Archaeopteryx ontdekt in een stuk gesteente dat zo’n 150 miljoen jaar oud was en zich bevond in het huidige Beieren. Vier jaar later werd op de tegenplaat van het gesteente een stukje bovenkaak teruggevonden van het dier. Het moest dus tanden hebben gehad. Maar sinds wanneer fladderen de moderne vogels dan zonder gebit rond? Amerikaanse onderzoekers hebben het antwoord gevonden.
Mutaties
Om tanden aan te maken, zijn veel verschillende genen nodig. Hiervan zijn er zes van essentieel belang om dentine (ook wel tandbeen genoemd) en glazuur te vormen. De biologen gingen met dit gegeven aan de slag. Ze zochten in het genoom van 48 nog bestaande vogels, die bijna alle moderne vogelordes representeren, naar mutaties die ervoor zorgen dat de zes genen niet meer tot uiting kunnen komen.
En jawel, zulke mutaties werden gevonden in alle 48 dieren. Dit zou erop wijzen dat tandformatie verloren is gegaan in de gemeenschappelijke voorouder van de moderne vogels. Op basis van de gemiddelde snelheid waarmee mutaties voorkomen, hebben de onderzoekers geschat dat vogels ongeveer 116 miljoen jaar geleden hun gebit zijn verloren.
Succes door snavels
Hiernaast hebben de Amerikanen op basis van fossiele en moleculaire data een mogelijk scenario opgesteld hoe de vogels hun tanden verloren. Het zou begonnen zijn met het verliezen van tanden in het voorste gedeelte van de boven en onderkaak. Langzaam ontwikkelde zich de snavel op deze plek en zou die steeds meer tanden in het achterste gedeelte van de kaken hebben vervangen. Totdat de vogels geen gebit meer overhielden en tandeloos door het leven moesten.
“De vorming van de snavel, en hiermee het verlies van de tanden, hebben een grote bijdrage geleverd aan het succes van de moderne vogels”, vertelt hoofdonderzoeker Mark Springer. “Met een snavel kunnen de dieren namelijk veel meer dan met tanden: voedsel uit gleufjes halen, nesten bouwen, jongen voeren, enzovoort.” Een kunstgebit voor deze dieren is dus volstrekt niet nodig.