Dankzij mobiele trackers ontdekten wetenschappers in Amsterdam het lot van gejatte fietsen.

Nederlanders fietsen bij elkaar meer dan 15 miljard kilometer per jaar. Geen wonder dus dat ons land bij uitstek bekend staat als hét fietsland. In Amsterdam bezit bijna elke inwoner er wel een (in totaal 850.000). Maar: zet je fiets niet zomaar voor langere periode bij een treinstation, want voor je het weet is hij weg. Waar naartoe? Onderzoekers van het MIT en het MIT Senseable Amsterdam Lab, onderdeel van het Amsterdam Institute for Metropolitan Solutions (AMR Institute), hebben dat nu, op vraag van de gemeente Amsterdam, in kaart gebracht. Ze publiceerden erover in PLoS ONE.

Lees ook:

• Picture Perfect: fietsenfiasco
• Filmpje: YouTuber zaagt achterwiel in tweeën
• Slecht nieuws voor fietsendieven

Verkocht of gedumpt?

In Amsterdam worden jaarlijks 11.000 fietsen als gestolen opgegeven. Maar in werkelijkheid wisselen veel meer fietsen onrechtmatig van eigenaar: waarschijnlijk richting de 80.000. Wat doen de fietsdieven ermee? Worden ze verkocht, verzonden of in de grachten gedumpt? Het team, onder leiding van Fabio Duarte en Titus Venverloo, besloot dit uit te zoeken.

Precies honderd tweedehands fietsen (in de prijsklasse tussen de 90 en 350 euro) werden uitgerust met mobiele trackers. Die waren ook al eerder ingezet door het MIT Senseable Amsterdam Lab om illegale elektronica te volgen. De onderzoekers lieten de fietsen – op slot – achter op publieke locaties, zoals het Museumplein, de Dam en de Wallen. Vervolgens was het wachten op de fietsendieven.

Tweedehands fietsenwinkels

Gedurende het experiment, dat liep van juni tot en met november 2021, werden 70 fietsen gestolen. Dat is een hoger percentage dan de gemiddelde kans voor een fiets in Amsterdam om gejat te worden. Volgens Duarte en Venverloo komt dit waarschijnlijk doordat de fietsen zo lang op de publieke plaats bleven staan (terwijl een gewone fiets ook deels thuis staat).

Het team van Duarte en Venverloo kon tenslotte de routes uitlezen die de fietsen na de diefstal aflegden. Maar liefst 68 bleven in dezelfde wijk van de stad. Drie tot zes fietsen vertoefden lang genoeg in de buurt van tweedehands fietsenwinkels om aan te nemen dat ze daar te koop stonden.

Georganiseerde misdaad

Twaalf van de gepikte exemplaren gingen naar plekken waarvan de onderzoekers wisten dat daar zwarte fietsenmarkten zaten. En 22 maakten zulke bewegingen dat ze wel onderdeel moesten zijn van het netwerk van georganiseerde misdaad. Het betreft hier dus groepen dieven die er een sport van hebben gemaakt fietsen te stelen en door te verkopen. De rest van de fietsen waren gestolen voor eigen gebruik.

Verder was het interessant dat de meeste fietsen overdag of in de avonduren werden gestolen (dus niet in de nacht, zoals vaak gedacht). Maandag en woensdag waren de populairste jatdagen, gevolgd door het weekend.

Was hij gestolen dan?

Niet van elke fiets konden de gegevens worden achterhaald (sommige trackers waren verwijderd of kapot gegaan). Maar het experiment geeft volgens de onderzoekers wel waardevolle informatie over de aard en de omvang van het fietsendiefstalprobleem van Amsterdam. De lokale autoriteiten weten daardoor beter waar ze op moeten focussen bij hun aanpak.

Kunnen we de fietsendieven nog pakken op basis van de vergaarde informatie? Dat gaat in verband met de privacy niet, stellen Duarte en Venverloo. Bovendien weten de kopers en gebruikers van zo’n getrackte fiets vaak niet eens dat hun exemplaar gestolen was.

Het team van het MIT Senseable Amsterdam Lab gaat nu verder met het volgende experiment: het tracken van vuilnis.

Bronnen: PLoS ONE, Massachusetts Institute of Technology via EurekAlert!