“Waarom liggen de noord- en zuidpool van het aardmagnetisch veld op de minst door de zon beschenen delen van de aarde?” mailt Erik van Roon uit Culemborg. “Zou de magnetische noordpool ook in mijn achtertuin kunnen liggen?”

Het magneetveld van de aarde wordt veroorzaakt door vloeistofstromingen in de aardkern, die vooral uit ijzer en nikkel bestaat. De richting die de magnetische veldlijnen hierbij aannemen, is afhankelijk van de draairichting van deze stroom – net als bij het opwekken van een magneetveld door een elektrische spoel. Het is dus geen toeval dat de magnetische polen van de aarde min of meer samenvallen met de uiteinden van zijn draaias. Maar omdat de aarde niet homogeen is, vallen de rotatiepolen en de magnetische polen niet exact samen. De locatie van de magneetpolen varieert door de tijd heen (zie illustratie), maar zullen Culemborg nooit bereiken.

Dat de zon op de polen minder kracht heeft dan in Culemborg, heeft te maken met de stand van de aardas. Deze staat bijna loodrecht op het vlak waarin de aarde haar rondjes draait om de zon. Ook dit is geen toeval. Omdat de zon en haar planeten ooit uit dezelfde rondwentelende gaswolk zijn ontstaan, draait alles ongeveer in hetzelfde vlak rond. Wel zijn er afwijkingen ontstaan door botsingen van hemellichamen in de ruimte. De aardas helt 23 graden, waarschijnlijk door zo’n aanvaring. Bij een nieuwe ruimtebotsing zou de tuin van Erik dus ooit wel de koudste plek op aarde kunnen worden, maar nooit de magnetische noordpool.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar info@kijk.nl!

Tekst: Marlies ter Voorde

Beeld: Tentotwo/CC BY-SA 3.0