Een mijlpaal in de wereld van de regeneratieve geneeskunde: Japanse wetenschappers zijn erin geslaagd stamcellen uit te laten groeien tot een deel van het netvlies, het meest ingewikkelde onderdeel van het oog.

Het netvlies bestaat normaal uit diverse lagen, waaronder een laag waar de kegeltjes en staafjes licht opvangen en een laag van zenuwcellen. Uit die laatste laag ontspruit in de blinde vlek de oogzenuw, die naar de hersenen loopt om daar een beeld te creëren van wat we zien. Niet het gemakkelijkste onderdeel van het oog om te laten groeien uit stamcellen dus, maar onderzoekers van diverse instituten en universiteiten in Japan, onder leiding van Yoshiki Sasai, kregen het in tien dagen voor elkaar. Zij publiceerden hun bevindingen in Nature.

Cruciaal bleken geleiachtige eiwitten, matrigel genoemd. Al zeven dagen na toevoeging hiervan aan embryonale stamcellen van muizen begon zich een laag van retinale voorlopers te ontwikkelen. De laag bleef groeien en sloeg om, om zo een tweede laag van zenuwrijke structuren te vormen op dag tien (zie het filmpje onder dit bericht). De uiteindelijk uit zes lagen bestaande driedimensionale structuur, de zogenoemde oogbeker, lijkt sterk op het netvlies van pasgeboren baby’s. Uit testen blijkt zelfs dat het regeneratieve netvlies functioneert zoals het hoort.

Het experiment bewijst dat het ontstaan van het netvlies tijdens de embryonale ontwikkeling op zichzelf staat en niet wordt aangestuurd door andere oogonderdelen, bijvoorbeeld de lens, zoals lange tijd de gedachte was binnen de geneeskunde. Maar het belangrijkste uit dit onderzoek is toch wel dat het laten uitgroeien van een volledig netvlies niet zo ver weg meer is. Als wetenschappers op dezelfde manier menselijke stamcellen aan het groeien krijgen, kunnen blinden en slechtzienden worden geholpen met netvliesimplanten uit stamcellen. Binnen tien jaar zouden al de eerste klinische studies kunnen plaatsvinden.

Bronnen: RIKEN center for Developmental Biology, ScienceNOW, The Telegraph

Beeld: Umberto Salvagnin