Onderzoekers hebben het mechanisme achter de mysterieuze kubusvormige wombatkeutels ontrafeld. En nee, de wollige beesten hebben geen vierkant achterste.

De natuur huist nog altijd vele mysteries, sommige van wetenschappelijk groter belang dan andere. Misschien een van de wat minder relevante, maar zeker een van de mafste raadsels, is het mechanisme achter de gek gevormde drollen van de wombat. Bij een grote boodschap draaien de buideldieren er namelijk niet zomaar een paar; ze leggen een rits van vrijwel kubusvormige keutels.

Over het waarom achter deze bijzondere drollen hebben we onderhand een goed beeld. Maar hoe wombats het precies voor elkaar krijgen, was lang een mysterie. Volgens een team van Georgia Tech technici en een aantal biologen, zou het de variërende elasticiteit van de dikke darmwand zijn, die door in verschillende mate druk op de drollen in spe uit te oefenen, voor vierkante uitwerpselen zorgt.

Lees ook: Poepen dieren als ze in winterslaap zijn?

Kubussen van zo’n 2 bij 2 centimeter zijn ze, de drollen van de wombat. © iStock/Getty Images

Nette stapels

Per ‘toiletbezoek’ produceert een wombat 4 tot 8 van de ongeveer 2 bij 2 centimeter grote keutels. Tijdens het verloop van één avond kan dat oplopen tot 80 tot 100 van de vierkante drollen. Maar daarmee is het niet gedaan: de nachtdieren verzamelen de keutels en verspreiden ze op strategische plekken rondom hun holen.

Waarom? Wombats kunnen slecht zien en zijn daarom sterk afhankelijk van hun reukvermogen. Daarom gebruiken ze hun keutels om hun territorium af te bakenen en met soortgenoten te communiceren. Hoe hoger de stapel keutels, hoe groter de kans dat andere wombats de ‘boodschap’ meekrijgen.

Niet erg smakelijk, maar wel heel bijzonder zijn de hoekige keutels van de wombat. © P. Yang and D. Hu/Georgia Tech

Deze stapeltjes hebben dus een belangrijke functie en daarom is het wel zo prettig als ze blijven liggen. En wat is makkelijk te stapelen én rolt niet weg (zoals ronde keutels dat wel doen)? Inderdaad, kubusssen.

Druk

Niet nutteloos dus, maar een evolutionaire aanpassing, waarmee de nachtdieren communiceren. Hoe de drollen zo uit het achtereind van de buideldieren komen, onderzocht het team door naar het verteringsstelsel van twee eerder overleden exemplaren te kijken. Ze zagen dat in de laatste fasen van de reis van een wombatkeutel, aan het eind van de dikke darm, de consistentie van vloeibaar naar vast veranderde – daar moest het proces dus plaatsvinden.

In tegenstelling tot een kangoeroebuidel bevindt de opening van de buidel op de buik van de wombat zich aan de achterkant. Dit voorkomt dat het jong in de buidel bedolven raakt met puin tijdens het graven. © shebalso/Flickr

Door een lange ballon in de darm op te blazen, ontdekte het team dat het de variërende elasticiteit van de darmwand is waar de drollen hun vorm aan te danken hebben. De druk op de ontlasting bleek namelijk te variëren tussen 20 procent op de ‘hoeken’ en maar liefst 75 procent langs de ‘randen’. Door die drukverschillen kneedt de darm de keutels als het ware tot blokjes.

Kubusjes

Weer een mysterie opgelost. En daar zijn niet alleen biologen blij mee, ook voor technici is het mechanisme interessant. Momenteel zijn er namelijk twee manieren om kubussen van zacht materiaal te maken: door het na afloop te vormen of te snijden. Deze vondst voegt daar dus een mogelijke derde optie aan toe. Toch leuk dat we zelfs van wombatdrollen het een en ander kunnen leren.

Bronnen: American Physical Society, phys.org, EurekAlert!

Beeld: Kristian Thøgersen/Flickr; shebalso/Flickr; P. Yang and D. Hu/Georgia Tech

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!