In de Noordelijke IJszee bevindt zich een ‘bult’ van zoet water. En die zou weleens grote gevolgen voor het klimaat in Europa kunnen hebben.
Het is een raar idee: dat de zeespiegel op de ene plek harder stijgt dan op de andere. Toch is dat wat er de afgelopen jaren gebeurt in de Beaufort Gyre, een zeestroom in het westelijke deel van de Noordelijke IJszee. Die is in de periode van 1995 tot 2010 per jaar gemiddeld 2 centimeter omhoog gegaan, terwijl dat in de rest van dat deel van de oceaan maar 1,15 centimeter is.
De hoogteverschillen in de Noordelijke IJszee, op basis van vijftien jaar aan satellietgegevens. De oranje bult links is de Beaufort Gyre.
Wat hier aan het gebeuren is: door toedoen van de wind hopen zich op deze plek duizenden kubieke kilometers zoet water op. Dat hebben Katharine Giles en collega’s bepaald op basis van gegevens van de Europese satellieten ERS-2 en Envisat, die met hun radarinstrumenten zeehoogtes kunnen meten, ook als het water zich onder een dik pak ijs bevindt. Hun bevindingen stroken met eerder beschreven waarnemingen ter plekke, bijvoorbeeld vanaf schepen of met behulp van boeien – maar dat gebeurde met name in de zomermaanden (meer licht, minder ijs), terwijl de genoemde satellieten het hele jaar door hun werk doen.
Het zoete water verzamelt zich in deze bult doordat de winden in het betreffende gebied voornamelijk met de klok mee draaien. Mochten de winden in het Noordpoolgebied in de toekomst de andere kant op gaan draaien – wat in het verleden is gebeurd – dan kan dat grote gevolgen hebben. Dan zou namelijk het water in de bult weer in de IJszee worden geloosd en misschien zelfs in het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan terecht kunnen komen. En dat kan weer de Golfstroom in de war schoppen, die warm water vanuit de Tropen naar West-Europa brengt en zo zorgt voor mildere temperaturen hier. Kortom, laat die bult voorlopig maar lekker zitten, daar.
In het onderstaande filmpje vertelt Giles zelf over haar onderzoek:
Bronnen: Nature Geoscience, CPOM News, ESA, BBC News
Beeld: CPOM/UCL/ESA/Planetary Visions