Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Een zware aardbeving met een magnitude van 7,7 heeft enorme schade aangericht in Zuidoost-Azië. Wat was de oorzaak?
Op vrijdag 28 maart 2025 werd Myanmar getroffen door een zware aardbeving met een magnitude van 7,7. Meer dan tweeduizend mensen zijn daardoor om het leven gekomen, en dat aantal zal waarschijnlijk nog verder oplopen. Ook in omliggende landen, zoals Thailand, Bangladesh, India en China, werd de beving gevoeld. In de Thaise hoofdstad Bangkok, zo’n 1000 kilometer van het centrum van de beving, is zelfs een onvoltooide wolkenkrabber ingestort.
Lees ook:
- Dit zijn de vijf zwaarste aardbevingen ooit gemeten
- Wat is magnitude en hoe werkt de schaal van Richter?
- Hoe maak je een gebouw aardbevingsbestendig?
Wat veroorzaakte de aardbeving in Myanmar?
De buitenste laag van de aarde, de aardkorst, bestaat net als een puzzel uit verschillende stukjes. Maar in tegenstelling tot puzzelstukjes, verschuiven die zogenoemde aardplaten langzaam. In Myanmar komen vier aardplaten bij elkaar die allemaal hun eigen beweegrichting en snelheid hebben. Die oefenen druk op elkaar uit en daardoor zijn er veel breuken in de aardplaten ontstaan.
Zulke breuklijnen veroorzaken af en toe aardbevingen, Myanmar wordt dan ook regelmatig getroffen. Experts beschouwen de regio zelfs als een van de meest seismisch actieve gebieden ter wereld.
De dader van de beving op 28 maart is de enorme Sagaing-breuklijn. Deze is zo’n 1400 kilometer lang en loopt door het midden van Myanmar, van noord naar zuid. Het is een zogenoemde zijschuivingsbreuk waarbij stukken aardkorst langs elkaar schuiven. De aardkorst ten westen van de Sagaing-breuk schuift richting het noorden en die ten oosten richting het zuiden. Gemiddeld verschuift de breuk met iets meer dan twee centimeter per jaar.
Doordat het breukvlak grillig is, kunnen de stukken aardkorst niet soepel langs elkaar schuiven. Soms haken de ruwe randen in elkaar, waardoor de beweging wordt geblokkeerd en er steeds meer spanning ontstaat. Wanneer de opgebouwde druk uiteindelijk te groot wordt, schiet de breuk los. De vrijgekomen energie veroorzaakt een plotselinge verschuiving van de aardkorst: een aardbeving. Op 28 maart verschoof de breuk ongeveer vijf meter in slechts 90 seconden.
Het centrum van de beving lag op zo’n 20 kilometer afstand van Mandalay, de op een na grootste stad van Myanmar. Maar het deel van de breuk dat plotseling verschoof was waarschijnlijk 250 en misschien zelfs wel 500 kilometer lang, waardoor de beving ook op andere plekken langs de Sagaing-breuklijn erg heftig was.
Waarom was de beving zo heftig?
Bij een aardbeving met een magnitude van 7,7 komt enorm veel energie vrij – honderden keren meer dan bij de atoombom op Hiroshima. Als zo’n beving plaatsvindt in bewoond gebied, zijn de gevolgen altijd ernstig.
Maar niet alleen de magnitude heeft invloed op de heftigheid, ook hoe diep in de aarde de beving plaatsvindt. In Myanmar was dat amper 10 kilometer, en dat is erg ondiep (ze kunnen tot wel 700 kilometer diep plaatsvinden). De trillingen hebben daardoor minder tijd om te verspreiden en af te zwakken tijdens hun tocht richting het aardoppervlak. De grond trilt daardoor dus heftiger.
Bovendien was de aardbeving waarschijnlijk een zogenoemde ‘supershear’. De breukbeweging was sneller dan de trillingen door de aarde. Hierdoor hoopt veel energie op die later in krachtigere schokken vrijkomt. Je kunt dit vergelijken met de supersonische knal van een straaljager die de geluidsbarrière doorbreekt. Supershear-aardbevingen veroorzaken daardoor vaak meer schade dan ‘normale’ aardbevingen met dezelfde magnitude.
Waarom was er zelfs in Bangkok schade?
Doordat de Sagaing-breuklijn erg lang en vrij recht is, kon de energie daar makkelijk doorheen bewegen. Zo konden de trillingen ver komen en dus zelfs Thailand bereiken. De grond waarop Bangkok is gebouwd, is relatief zacht. Aardbevingstrillingen bewegen daarin trager, maar door die afremming worden de trillingen juist groter. De ondergrond van Bangkok maakte de beving daar dus extra intens.
Bronnen: Scientific American, BBC, Science Media Centre, HLN, Reuters
Ik vraag mij af of aardbevingen soms getriggerd kunnen worden door een maans- of zonsverduistering. Immers dan werken de getijdekrachten van zon en maan samen. Die getijde krachten werken evengoed op het zeewater als op de landmassa en als dan de spanning op de aardkorst groot is kan dit dan het laatste zetje geven. Er was ook juist een zonsverduistering aan de gang.