Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Een jaar na de ogenschijnlijk onverklaarbare, wereldwijde seismische trillingen, ontdekken onderzoekers de oorzaak achter het fenomeen.
In september 2023 registreerden seismologen wereldwijd een monotone trilling in de aardkorst. De trillingen, die in totaal negen dagen lang aanhielden, werden bestempeld als een ‘USO’: een onbekend seismisch object. Ze weken af van de gebruikelijke ruis die veroorzaakt wordt door aardbevingen. Het signaal bevatte slechts één enkele, monotone frequentie. Een jaar later weten onderzoekers eindelijk de oorzaak: een gigantische aardverschuiving in een afgelegen fjord in Groenland.
Reusachtige rotsverschuiving
Toen in Groenland nieuws brak dat daar een tsunami had plaatsgevonden door het instorten van een 1,2 kilometer hoge bergtop, vermoedden experts dat dit de oorzaak van de trillingen zou kunnen zijn geweest. Bij deze ineenstorting werd geschat dat 25 miljoen kubieke meter rots en ijs in het water is beland via de steile fjord vol met vol bochten. Dit is genoeg om 10.000 olympische zwembaden te vullen.
Omdat niemand de tsunami heeft gezien, besloot een team van 68 wetenschappers afkomstig uit vijftien verschillende landen om de golf na te bootsen in een complex wiskundig model. De combinatie van verschillende expertises, seismometer- en infrageluiddata, veldmetingen, satellietbeelden en simulaties van tsunamigolven bleek het juiste recept om dit mysterie op te lossen.
Lees ook:
Modellenwerk
Na het ter water raken van het gesteente, ontstond er volgens het model een eerste plens water van wel 200 meter hoog. Een enorme tsunami van 110 meter bewoog zich vervolgens door de 10 kilometer brede fjord. Het model wees uit dat de golf binnen enkele minuten was gedaald tot 7 meter, en in de loop van de komende dagen langzaam werd gereduceerd tot rimpelingen in het water van enkele centimeters hoog.
De gebruikte modellen toonden aan dat het water elke 90 seconden van de ene naar de andere kant van de fjord deinsde. Dat kwam precies overeen met de geregistreerde trillingen uit 2023, wat de doorslag gaf en eindelijk bevestigde wat de wetenschappers vermoedden.
Waterschade
De aardverschuiving was volgens de onderzoekers een gevolg van het dunner worden van de gletsjer aan de voet van de berg. De rotsmassa in kwestie was voorheen stabiel doordat de gletsjer als een soort steunpilaar fungeerde en zo alles op zijn plek hield. Door het uitdunnen van het ijs, veroorzaakt door klimaatverandering, kon de gletsjer het gewicht niet meer dragen. Dit leidde tot de kolossale instorting.
Toen de tsunamigolven nog 4 meter hoog waren, beschadigden ze een op 70 kilometer afstand liggende onderzoeksbasis en verschillende archeologische erfgoedlocaties in de fjord. Ook wordt de fjord regelmatig bezocht door cruiseschepen vol met toeristen. Toevallig stonden er op de dag van de aardverschuiving geen boottochtjes gepland, maar mocht dat wel zo zijn geweest, had het tot desastreuze gevolgen geleid.
Het smelten van gletsjers en destabiliseren van rotsmassa’s vormt een groeiend risico voor aardverschuivingen en tsunami’s. De onderzoekers benadrukken dat, met het oog op klimaatverandering, het steeds belangrijker zal zijn om dit soort risicovolle regio’s te monitoren om potentiële catastrofes te voorkomen.
Bron: Science, University College Londen via EurekAlert!
Beeld: Maridav/iStock/Getty Images